pH خاک یکی از عوامل بسیار موثر در رشد و پرورش گیاهان است. هر گیاهی که میکارید در بازه ای خاص از pH هست که بهترین عملکردش را بروز میدهد. از طرفی همه ی ما درباره ی مصرف آب و گرانبها بودن آن میدانیم. میدانیم که از هر قطره باید بیشترین استفاده را کرد. اما وقتی pH خاک، مناسب گیاه زیر کشت ما نباشد، عملکرد گیاه کم میشود و این به ضرر ماست. ما میخواهیم محصول بیشتر با هزینه کمتر پرورش بدهیم و این موضوع باعث هدر رفتن سرمایه مان میشود. امروز قرار است تا در این مطلب به شما آموزش بدهیم که چگونه pH خاک زمین تان را خودتان اندازه بگیرید.
پی اچ یک معیار برای سنجش میزان اسیدی یا قلیایی بودن خاک یا هر چیز دیگریست. بوسیله pH میتوانیم بفهمیم که یک محلول چه مقدار خاصیت اسیدی یا بازی دارد. بازه ی تغییرات pH بین 0 تا 14 متغیر است. اگر pH برابر 7 باشد نشانه ی خنثی بودن است. یعنی هیچ خاصیت بازی یا اسیدی ای ندارد. حالا هرچقدر که از 7 به سمت 0 حرکت کنیم، خاصیت اسیدی افزایش پیدا میکند. و اگر از 7 به سمت 14 حرکت کنیم خاصیت بازی افزایش پیدا میکند. pH =0 یعنی اسیدی ترین حالت ممکن و pH =14 یعنی قلیایی ترین حالت ممکن.
اکثر گیاهان برای اینکه به بهترین شکل رشد کنند ، باید خاکی با pH تقریبا خنثی داشته باشند. میشود گفت اگر پی اچ آنها بین 6 تا 7.5 باشد ، بهترین خاک از نظر pH را دارند.
اگرچه گیاهان قادر هستند تا در محدوده ای که pH مناسب ندارند دوام بیاورند. اما فراموش نکنید که هدف ما پرورش دادن بهترین است . تنظیم نبودن پی اچ باعث میشود تا دسترسی به مواد مغزی برای گیاه سخت بشود. گاهی وقت ها کشاورزان و باغداران شکایت میکنند که کود هایی که به گیاه شان داده اند اثری نکرده است. ولی از این موضوع غافل اند برای دسترسی بهتر گیاه شان به مواد مغزی باید pH خاک را تنظیم کنند. گاهی هم پیش می آید که شما سرمایه کافی برای کود دادن به باغ خودتان را ندارد یا به هر دلیلی نمیخواهید به زمین تان کود بدهید . اینجاست که میتوانید با تنظیم کردن pH خاک ، دسترسی گیاهان را به مواد مغزی بهتر کنید . هم محصول بهتری پرورش دهید هم هزینه ی کمتری مصرف کنید. از طرفی برای اینکه pH خاک را بهبود بدهید، باید میزان آنرا پیدا کنید. شما نمیتوانید با حدس و گمان پی اچ خاک تان را اصلاح کنید.
عومل مختلفی هستند که میتوانند بر PH خاک تاثیر بگذارند. در اینجا چند نمونه از آنها را آورده ایم.
باران: بارندگی بصورت طبیعی میتواند میزان اسیدی بودن خاک را افزایش بدهد. هرچند باران به خودی خود خنثی است ، اما هنگام سقوط از آسمان به زمین بسیاری از مواد موجود در فضا را به خود جذب میکند. این باعث میشود تا در مناطقی که زیاد باران می‌آید ، خاک بصورت طبیعی حالت اسیدی داشته باشد.
برخی گیاهان :
کشت برخی از گیاهان مثل لوبیا نه تنها باعث تحت تاثیر قرار گرفتن نیتروژن خاک میشود ، بلکه باعث اسیدی شدن خاک شما نیز میشود.
کود دهی نامناسب :
اضافه کردن کود اشتباه یا مقدار اشتباه کود باعث تغییر در pH خاک میشود. اگر بدون دقت به خاک کود بدهید ممکن است باعث نابود شدن خاک بشوید.
آبیاری ضعیف :
ایجاد رواناب و آبیاری نامناسب هم از عواملی هست که علاوه بر تخریب ساختمان خاک و شستن مواد مغزی ، باعث تغییر در pH خاک میشود.
متاسفانه باید خدمت شما عرض کنم که این کار غیر ممکن است. اگر خاک شما بیش از حد اسیدی باشد ، گیاه شما علامت های کمبود مواد مغذی را نشان میدهد. در اینصورت حتی اگر کود مناسب هم به خاک بدهید حال گیاه تان بهتر نخواهد شد. مشکل اینجاست که هیچ راهی نیست که بدون آزمایش بفهمید چرا گیاه تان واکنش نشان داده است. این نکته هم لازم به ذکر است در این شرایط افزودن کود ممکن است فقط شرایط خاک شما را بد تر کند. اما اینکه چگونه تست pH را انجام دهیم سوالی است که ر ادامه آن پاسخ میدهیم .
برای انجام دادن تست pH دوراه پیش پای شما هست. راه اول دقیق تر است اما نیاز به لوازم دارد اما راه دوم ساده و با لوازم دم دستی انجام میشود اما دقت روش اول را ندارد.
استفاده از کاغذ لیتموس ، کاغذ تورنسل یا شناساگر ph یکی از راه های تشخیص اسیدی یا بازی بودن خاک است. نحوه ی استفاده از این کاغذ ها بسیار راحت است. این کاغذ ها در هر محیطی رنگ مخصوصی به خود میگیرند و با استفاده از راهنمای روی کاغذ میتوان به میزان اسیدی یا بازی بودن محیط پی برد.اما اگر نمیخواهید که شناساگر استفاده کنید به شما پیشنهاد میکنم تا روش دوم را امتحان کنید.
در این روش به شما توضیح میدهم که چگونه در 5 مرحله و خیلی راحت، میزان pH خاک را با استفاده از لوازم دم دستی که در هر خانه ای پیدا میشوند، مشخص کنید. هرچند این روش دقت روش های دیگر را ندارد اما اما اطلاعات خوبی در رابطه ph خاک به شما میدهد.
قدم اول : یک فنجان از خاک مورد نظرتان بردارید. سعی کنید چند نمونه از نقاط مختلف زمین برداشت کنید و این آزمایش را برای هرکدام از نمونه ها انجام دهید. این کار باعث میشود نتیجه نهایی شما دقیق تر بشود.
قدم دوم : به خاک آب اضافه کنید تا جایی که خاک کاملا تبدیل به گل شود. نمونه را هم بزنید تا همه جای آن رقیق شود. وقتی که خاک به اندازه ی کافی روان شد میتوانید مرحله بعدی ا انجام بدهید.
قدم سوم : به نمونه ، به اندازه ی نصف فنجان سرکه اضافه کنید. اگر مشاهده کردید که با اضافه کردن سرکه داخل نمونه حباب ایجاد شد و حالتی شبیه به جوشش به وجود آمد ، نمونه شما قلیایی است. هرچقدر که میزان این جوشش ها و واکنش ها بیشتر باشد ، میزان قلیایی بودن نمونه هم بیشتر است. اگر اتفاقی نیفتاد و چیزی مشاهده نکردید، قدم بعدی را انجام دهید.
قدم چهارم : نمونه قبلی که به آن سرکه اضافه کرده بودید را کنار بگذارید و یک نمونه ی دیگر درست کنید . اینبار به اندازه یک قاشق غذاخوری جوش شیرین به آن اضافه کنید. اگر دیدید نمونه با جوش شیرین درحال واکنش دادن است ( حالتی شبیه جوشیدن ) بدانید خاک شما اسیدی است. هرچقدر این جوشش بیشتر باشد ، میزان اسیدی بودن خاک هم بیشتر است.
قدم پنجم : اگر شاهد هیچ اتفاقی نبودید و در هیچکدام از مراحل بالا واکنشی رخ نداد ،خاک شما خنثی است.
روش های دیگر
غیر از دو روش بالا ، روش های دیگری هم برای تشخیص pH خاک هستند. امروزه دیگر برای آزمایش های حساس از pH سنج های الکترونیکی استفاده میکنند. من هم به شما توصیه میکنم ، اگر برای تشخیص pH خاک خیلی اهمیت قائل هستید ، از pH الکترونیکی استفاده کنید یا نمونه ای از خاک تان را به آزمایشگاه ببرید.
گل هورتانسیا
اگر میخواهید همیشه یک شناساگر pH در باغچه تان داشته باشید، میتوانید گل هورتانسیا بکارید. هورتانسیا علاوه بر اینکه ظاهر بسیار زیبایی دارد میتواند با رنگ شکوفه هایش ، pH خاک را نیز به شما نشان دهد. رنگ گلبرگ های هورتانسیا بسته به میزان اسیدی یا بازی بودن خاک تغییر میکند. اگر pH خاک بین 4 تا 5 باشد رنگ شکوفه به آبی تبدیل میشوند . همچنین اگر رنگ شکوفه ها صورتی و گلبهی شد به این معنی است که pH خاک شما بین 6 تا 7 است.
