شته جالیز
Aphis gossypii
اين آفت در تمام گلخانههای ايران به خصوص در مناطق جنوبی كشور زيان شديدی به جاليزكاریها وارد میكند. گياهان جاليزی از جمله خيار و گوجه فرنگی مهمترين ميزبان اين شته در گلخانهها هستند ولی علفهای هرز مختلف نيز آلوده ميشوند كه باعث حفظ منبع آلودگي در گلخانه ميگردد. زندگي شته جاليز به صورت گروهی و كلنی است و ابتدا در زير برگها مستقر شده و بعد ميتواند تمام گياه را آلوده كند.شته جالیز
شتهها دارای بدنی نرم و قطعات دهانی زننده مكنده هستند. رنگ حشرات از سبز روشن تا سبز تیره متمایل به خاکستری متغیر است. شتهها در دمای معمولی گلخانهها تخم نمیگذارند و بچهزا یا پورهزا هستند بطور متوسط 50 تا 250 پوره میگذارند. پورهها پس از 7 تا 10 روز قدرت تولیدمثل دارند.
شتهها به چهار روش به محصول خسارت وارد مینمایند:
این آفت بر روی اندامهای مختلف گیاهی فعالیت مینماید و با فرو بردن خرطوم خود شیره گیاهان را مكیده و از آن تغذیه میکند، در نتیجه گیاه ضعیف شده و عوارضی مانند پیچیدگی برگ، ریزش گل و میوه و یا زردی برگها ظاهر میشود.
با مساعد شدن شرایط آب و هوایی (خنک شدن هوا و باال رفتن رطوبت) جمعیت آفت بالا رفته و در صورت عدم کنترل، تغذیه بالای آفت منجر به خشک شدن بوته میشود.
شتههای بالدار به کارتهای زرد رنگ جلب میشوند. بخش انتهایی گیاهان در قسمت جوانهها قبل از اینکه گلها باز شوند میبایست مورد توجه و بازرسی قرار گیرند. حضور و رفت و آمد مورچهها از نشانههای وجود شتهها است.
مبارزه:
مهمترین روش کنترل شتهها استفاده از زنبورهای پارازتیوئید بهصورت کانونسازی اولیه در محل گلخانه با استفاده از یک میزبان غیرهدف مثل شته گندم است. به این ترتیب که شته گندم در گلدانهای گندم کشت شده در یک تا ده ردیف در یک گلخانه پرورش داده شده و سپس زنبور پارازتیوئید شته Aphidius colemaniروی آنها رها شده و تا قبل از آلوده شدن گیاهان گلخانه به شته سبز )آفت( جمعیت خوبی از زنبورها آماده شده است که شتههای تازه وارد را مورد حمله قرار میدهند. بالتوری سبز و کفشدوزكها هم از دیگر عوامل مهم کنترل بیولوژیک شتهها میباشند.
کنترل شيميايی:
براي كنترل شيميايي اين آفت ميتوان از حشرهكشهای با منشا طبيعي مانند دی اتانل آميد روغن نارگيل (پاليزين) و نيكوتين استفاده نمود. سموم ديكلرووس (ددواپ) و نيز پي متروزين (چس) كه دارای دوره كارنس پايين هستند برای كنترل شتهها در گلخانه توصيه شده است.