گیلاس و آلبالو
تغذیه درختان گیلاس و آلبالو
گیلاس دارای نام علمی Sweet cherry و از خانوادهٔ Rosaceae میباشد. از نظر گیاه‌شناسی، گل‌های گیلاس در دسته‌های غیرمختلط دو تا چهار تایی به‌صورت جانبی روی اسپورهای کوتاه یا نزدیک به قاعدهٔ شاخه‌های بلندتر تشکیل می‌شوند. در گیلاس، گلها فقط روی جوانه‌هایی بوجود می‌آیند که در آن‌ها برگ‌های همراه نسبتاً زودتر در تابستان باز می‌شوند.
گلها معمولاً دارای یک مادگی هستند؛ ولی پس از تابستان‌های خیلی داغ، ممکن است دو مادگی در هر گل تشکیل شود،که منجر به بوجود آمدن میوه‌های دوتایی می‌گردد.وضعیتی که از نظر کیفیتی یک وضعیت نامطلوب محسوب می‌شود.
آب و هوای مطلوب
سطح پراکندگی و انتشار این درخت خیلی وسیع است؛ یعنی در آب‌وهوای گرم، معتدل و سرد معتدل سبز شده و محصول کافی می‌دهد. البته بهترین هوا برای زندگی این درخت، نقاط معتدل و سرد مانند نواحی کوهستانی است.با توجه به اینکه گیلاس در مقابل پوسیدگی قهوه‌ای حساس میباشد، بایستی در جایی کشت شود که آب‌وهوای آن برای توسعه این بیماری مناسب نباشد.با توجه به اینکه گیلاس در مقابل پوسیدگی قهوه‌ای حساس میباشد، بایستی در جایی کشت شود که آب‌وهوای آن برای توسعه این بیماری مناسب نباشد. مناطقی که دارای باران‌های زمستانی خوب و تابستان‌های خشک و خنک هستند، برای کشت گیلاس ایده‌آل محسوب می‌شوند.
نكات مهم در كود دهی
طبق دستور آزمایشگاه خاک‌شناسی عمل کنید. کود اضافه، علاوه بر زیان مالی، موجب تخریب بافت خاک و همچنین آلوده‌شدن محیط زیست می‌شود.
نهال در سه سال اول چون رشد رویشی دارد، نیاز به کود ازته بالایی دارد و از سال چهارم به‌دلیل اینکه درخت شروع به میوه‌دهی میکند، به کود فسفره و پتاسه بیشتری نیاز است.
کود مورد نیاز درختان بارور گیلاس، شامل ازت، فسفر و پتاس میباشد.
درخت علاوه بر ازت، پتاس و فسفر، به عناصر ریزمغذی نیز نیاز دارد که باید هرساله تأمین شود؛ یکی از بهترین روش‌های کوددهی ریزمغذی، محلولپاشی به‌وسیله سم‌پاش و جذب توسط برگ است.
محلولپاشی آهن و روی در بهار، در صورت مشاهده علائم کمبود در برگ (زمینه زرد رنگ بدون تغییر رنگ رگ‌برگ)، بایستی با فاصله ۱۴ روز، دو تا سه بار تکرار شود.
بهترین راه کوددهی برای تقویت بنیه گیاه، پایه‌چال‌کود است.
رسیدن گیلاس
افزایش مواد جامد قابل حل (قند‌ها) و افزایش رنگ میوه به عنوان بهترین شاخص رسیدگی مورد توجه قرار گرفته است؛ ولی شواهد اخیر نشان می‌دهد که نیروی لازم برای جدا کردن میوه از درخت ممکن است شاخص بهتری باشد. وقتی میوه می‌رسد، اتصال بین شاخه و میوه سست شده و نیروی کاهش‌یافته لازم برای جدا کردن میوه از درخت قابل اندازه‌گیری است و می‌توان از آن به‌عنوان شاخصی از رسیدگی میوه استفاده کرد.
كود دهی
میزان کود بسته به نوع خاک زمین متغیر است. نکتهٔ قابل توجه این است که بخش فعال ریشه، ریشه‌های مویی هستند که در سایه‌انداز درخت وجود دارند و بسته به نوع آبیاری (سطحی یا عمیقی) قرار می‌گیرند. به همین دلیل بر لزوم آبیاری قطره‌ای تأکید می‌شود؛ چرا که این روش هم مصرف آب را کاهش می‌دهد، هم میزان جذب کودهای شیمیایی را افزایش می‌دهد و هم از مصرف بی‌رویه کود و آلودگی محیط زیست جلوگیری میکند.
آلبالو
آلبالو دارای نام علمی Prunus cerasus و از خانوادهٔ Rosaceae میباشد. آلبالو از نظر گیاه‌شناسی بسیار شبیه گیلاس است. این گیاه بومی نواحی بین دریای خزر و دریای سیاه است و احتمالاً بذر آن توسط پرندگان به سایر نقاط، از جمله اروپا برده شده است. مناطق عمدهٔ کشت آلبالو شامل فرانسه، یوگوسلاوی و آلمان هستند.
از نظر گیاه‌شناسی، آلبالو گیاهی خزان‌پذیر با برگ‌های لوزی‌شکل است که به‌صورت متناوب روی شاخه قرار دارند. رنگ پوست آن از قهوه‌ای روشن تا نقره‌ای متغیر است. آلبالو از نظر اندازه در مقایسه با گیلاس کوچکتر میباشد.
ارتفاع درخت آلبالو بین دو تا چهار متر است و ساقه برخی از آن‌ها بسیار قابل انعطاف است و به‌راحتی، بدون آنکه شکسته شود، خم می‌شود. به همین دلیل در چیدن میوهٔ درخت آلبالو در بیشتر موارد نیازی به نردبان نیست و می‌توان درخت را خم کرد و میوهٔ آن را چید.
گلها روی اسپورهای سال‌های قبل و همچنین روی شاخه‌های سال قبل تشکیل می‌شوند. گلها به‌صورت ۳ تا ۵ عدد در یک جوانه ظاهر می‌گردند و هر گل دارای ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ، پرچم و یک مادگی است.
برخلاف گیلاس، آلبالو خودبارور است و برای تلقیح نیازی به گرده‌افشانی ندارد. گردهٔ آلبالو می‌تواند گل گیلاس را نیز تلقیح کند. گل آلبالو معمولاً دیرتر از سایر میوه‌های هسته‌دار باز می‌شود؛ به همین دلیل معمولاً با خطر سرمازدگی مواجه نیست.
میوهٔ آلبالو دارای دُم بلندی است و بر اساس بلندی یا کوتاهی دُم تقسیم‌بندی می‌شود. معمولاً ارقام دُم‌کوتاه مرغوب‌ترند.
سطح کشت آلبالو
سطح کشت آلبالو در ایران حدود ده هزار هکتار است که عمدتاً در استان‌های خراسان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و تهران کشت می‌شود.
ایران در سطح جهانی، ششمین کشور تولیدکنندهٔ آلبالو محسوب می‌گردد. آلبالو یکی از میوه‌های سرخ‌رنگ و ترش است که به‌دلیل طعم خاص و عالی‌اش محبوبیت بسیاری در سطح جهانی پیدا کرده است.
کاشت، برداشت و کوددهی این درخت میوه، با توجه به شرایط گفته‌شده در این مقاله، به‌نسبت آسان است و تنها لازم است به نکاتی که اشاره شد توجه داشته باشید تا بتوانید محصولی مرغوب پرورش دهید.
یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در کاشت و پرورش درختان میوه، کوددهی مناسب و تأمین مواد مغذی لازم برای گیاه است. کود درخت آلبالو باید شامل کود اسید هیومیک و کود کامل باشد.
برخی از بیماری‌ها و آفت‌ها وجود دارند که مانع از رشد درخت شده و به مرور زمان موجب پوسیدگی آن می‌گردند. برای جلوگیری از این مشکلات، اسید هیومیک که از مواد هیومیک تشکیل شده است، می‌تواند به شما کمک کند.
کشور ما، ایران، با توجه به شرایط اقلیمی مساعد و روش‌های کشت مناسب، در زمینه صادرات آلبالو نقش برجسته‌ای ایفا میکند و همواره به عنوان یکی از بهترین تأمین‌کنندگان این میوه در بازار جهانی شناخته می‌شود.
آب و هوای مطلوب برای آلبالو
درخت آلبالو در شرایط زیر ۷ درجه سانتی‌گراد مقاوم است و تابستان‌های خشک و خنک، شرایط بسیار مطلوبی برای کاشت و رشد آن فراهم می‌کنند.
این میوه در مقابل سرما، همانند سیب مقاومت نشان می‌دهد؛ بنابراین آب‌وهوای گرم نمی‌تواند شرایط مناسبی برای پرورش آن فراهم کند و بهتر است آن را در یک منطقهٔ خنک کشت کنید.
آبیاری آلبالو
درست است که آلبالو به خشکی مقاوم است اما برای جذب مواد غذایی و کود و همچنین رشد و پرورش میوه های مرغوب، درخت به آب نیاز دارد که میزان آب نیز تقریباً دو برابر درختان گیلاس میباشد.
دوره های آبیاری و نیز مقدار آبیاری در درختان هسته دار در تولید بهینه محصول نقش بسیار پراهمتی دارد. حجم آبیاری سنگین در دوره های طولانی با زهکشی زیاد، عناصر غذایی را از دسترس گیاه خارج کرده و درختان دچار فقر غذایی خواهند شد.
نیاز آبی آلبالو با گیلاس برابر است، اگر چه مقاومت به خشکی در آلبالو بیشتر از گیلاس است.
کود دهی و تغذیه آلبالو
براساس آزمایش‌های انجام‌شده روی باغ‌های آلبالو در کشور مجارستان، کودهای ازته و فسفر تأثیر کمی روی مواد غذایی موجود در برگ‌های آلبالو داشته‌اند؛ اما کودهای پتاسه رابطهٔ مثبت و قوی‌ای با میزان پتاس موجود در برگ‌ها نشان داده‌اند. منگنز نیز رابطهٔ منفی با وضعیت تغذیه‌ای گیاه داشته است. با این حال، کودهای ازته و پتاسه نقش مهمی در تشکیل و تولید میوه داشته‌اند، به‌طوری‌که افزایش تولید فقط با استفاده از کودهای پتاسه به‌دست آمده است.همچنین، اثر مثبت پتاس و به‌صورت نامحسوس، تأثیر مفید ازت در جلوگیری از سرمازدگی گل‌های آلبالو مشاهده شده است.یکی از مؤثرترین کودهایی که در تقویت گیاه و همراهی در جذب مواد غذایی نقش برجسته‌ای دارد، کود اسید هیومیک است. تأثیرات این کود شامل موارد زیر است:
- حاصل‌خیزی بهتر خاک
- رشد مطلوب گیاه و به‌بارنشینی میوه
- تقویت ریشه‌های درخت
- جذب آهن به‌وسیله گیاه
- افزایش جذب کود و بهبود مواد غذایی
به دلیل آهکی‌بودن خاک کشور، جذب عناصر غذایی، به‌ویژه عناصر ریزمغذی، با مشکل مواجه است که این امر موجب اختلال در ساخت قند، پروتئین و سایر مواد آلی در گیاه می‌شود. در نتیجه، رشد درختان کُند شده و در نهایت ضعف عمومی و کاهش عملکرد را به‌دنبال خواهد داشت. علائم ظاهری کمبود عناصر غذایی مانند روی و بور ممکن است به‌شکل بیماری‌های گیاهی پدیدار شوند. درختانی که با کمبود بور مواجه‌اند، به‌دلیل ریزش شکوفه‌ها در بهار، دارای عملکرد بسیار پایینی هستند. استفاده از ترکیب کودی فروت‌ست (حاوی روی، بور و ازت) در دو مرحله: زمان متورم‌شدن جوانه‌ها و پس ازبرداشت محصول، امری لازم و ضروری محسوب می‌شود. جهت افزایش اندازه، طعم و عطر میوه، علاوه بر استفاده از عناصر ریزمغذی، می‌توان از کودهای پتاسیم نیز استفاده کرد. همچنین، کلسیم در جلوگیری از نرم‌شدن زودهنگام میوه و افزایش عمر ماندگاری آن از زمان فندقی‌شدن موثر است. تغذیهٔ مناسب گیاه سبب افزایش گلدهی، جلوگیری از ریزش گل، تشکیل میوه، افزایش کیفیت و ماندگاری محصول و حتی مقاومت بیشتر گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها می‌شود. عواملی چون تنش دمایی و خودناسازگاری ، به‌ویژه در درختان گیلاس، سبب کاهش تولید میوه می‌گردند. درخت آلبالو در مقایسه با درخت گیلاس کوچکتر است و شاخه‌های آن به‌صورت آویزان رشد می‌کنند. این حالت را در اصطلاح «حالت مجنون» می‌نامند. عنصر ازت در فصل تابستان نباید به مقدار زیاد به خاک داده شود و هیچ علف‌هرزی نیز باید اجازه رشد نداده شود. در اواخر زمستان، برای درختان جوان، حتماً باید دو تا سه بار کود کامل به گیاه داده شود. در زمان کوددهی به درختان آلبالو، حتماً به نوع بافت خاک نیز توجه داشته باشید. خاک‌های سبک و شنی به مواد شیمیایی و آلی بیشتری نیاز دارند.
زمان برداشت میوه آلبالو
زمانی که آلبالوها کاملاً رسیده و رنگ آن‌ها تیره شد، زمان برداشت فرا رسیده است. تقریباً ۹۰ روز پس از آغاز گلدهی درخت، می‌توانید میوه‌های خود را بچینید. وزن متوسط هر سبد میوه تقریباً ۵ تا ۶ کیلوگرم است و برداشت میوه به‌صورت دستی انجام می‌شود.آلبالوها را معمولاً برای مصارف مختلفی مانند تهیهٔ کمپوت، آبمیوه و مربا به‌کار می‌برند.
حداقل کود دهی برای باردهی متوسط در درختان آلبالو و گیلاس
zزمان استفاده | نوع کود و میزان مصرف | ||||||||
زمستان چالکود | یا کود ریتاردو 400-500 گرم هر درخت | سولفات روی 300 گرم | کود کامل N-P-K با فرمول 20-20-20 | کود آهن | |||||
200 گرم هر درخت | اورتو اورتو 6 به بالا (10 گرم) | اورتو اورتو 8/4 به بالا (30 گرم) | اورتو اورتو 2/3 به بالا (50 گرم) | ||||||
نکته کلیدی و مهم در باغات گیلاس و آلبالو استفاده از اسید هیومیک بعد از مرحله چالکود در هر دور آب آبیاری میباشد. | |||||||||
تورم جوانه‌ها | فروت ست لبیکاژ 2-3 در هزار لیتر آب ( محلول پاشی) | ||||||||
بعد از گل زمان فندقی شدن | کود کامل N-P-K با فرمول 20-20-20 | بیوآلجاکس 1تا 2 لیتر در هزار لیتر آب | آمیفورت مکس 2 کیلو در هکتار آبیاری | ||||||
یا محلول پاشی (2- 5 کیلو در هزار لیتر آب) | همراه با آب آبیاری (10 الی 15کیلو در هکتار) | ||||||||
یک ماه قبل از برداشت در زمان تغییر رنگ | کود کامل N-P-K با فرمول 12-12-36 | کود آمینو اسید (نیم کیلوگرم در هزار) | استفاده از جیبرلیک اسید برای کیفیت و درشتی میوه | ||||||
محلول پاشی ( 2-5 کیلو در هزار) | آب آبیاری (10 الی 15 کیلوگرم در هکتار) | ||||||||
برنامه غذایی مخصوص گیلاس و آلبالو:
مرحله رشد | نوع کود | میزان مصرف | طریقه مصرف | توضیحات |
عملیات زمستانه | ریتاردو بیوفولویک اسید | برای هر درخت بالغ 400-500 گرم 30گرم | چالکود چالکود | جهت تقویت باردهی و جلوگیری از سال آوری |
تورم و رشد جوانه ها | آمیفورت مکس لبیکاژ کود مرغی کال | نیم کیلو در هزار لیتر آب 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب 20 لیتر در هکتار | محلولپاشی محلولپاشی آبیاری | جهت حفاظت گیاه و جذب بهتر نگهداری گل و میوه و کیفیت میوه تقویت بنیه |
پس از ریزش گلها | میکرومیکس NPK 20-20-20 | 2 کیلوگرم در هکتار 10 کیلوگرم در هکتار | آبیاری آبیاری | تامین عناصر ریز مغذی تامین عناصر ضروری گیاه |
فندقی شدن میوه | اسپارتان بیوآلجاکس فراکتون کائوس ایکس تی | 10 لیتر در هکتار 2 لیتر در هزار لیتر آب نیم گرم در هزار لیتر آب 2 لیتر در هزار لیتر آب | آبیاری محلولپاشی محلولپاشی محلولپاشی | تامین مواد آلی تامین فولویک و تقویت سرشاخه ها افزایش سایز و کیفیت میوه کیفیت میوه و تامین کلسیم |
یک ماه بعد | سیلیکات پتاسیم NPK 12-12-36 منگزینک پلاس بمباردیر شوگر کائوس ایکس تی | 200 سی سی در هزار لیتر آب 20 کیلوگرم در هکتار 2 لیتر در هزار لیتر آب 2 لیتر در هزار لیتر آب 2لیتر در هزار لیتر آب | محلولپاشی آبیاری محلولپاشی محلولپاشی محلولپاشی | جلوگیری از آفات و آفتاب سوختگی تامین عناصر ضروری کمک به رشد میوه افزایش قند در میوه تقویت انبارمانی و کیفیت میوه |
3 هفته قبل از رسیدن میوه | لبیفول پتاسیکو بمباردیر | 2 لیتر در هزار لیتر آب 2 لیتر در هزار لیتر آب | محلولپاشی محلولپاشی | جهت رنگ گیری بهتر میوه رسیدگی و کیفیت میوه |
پس از برداشت | لبیکاژ سوپر هیومیکو | 3 کیلوگرم در هزار لیتر آب 3 کیلوگرم در هکتار | محلولپاشی آبیاری | جلوگیری از سال آوری تقویت بنیه گیاه |
نکته‌های مخصوص گیلاس و آلبالو:
نکته : در صورت شوری خاک از آنتی سالت استفاده گردد.
نکته : قبل از اختلاط محصول لطفا با کارشناسان مشورت و بر روی چند درخت آزمایش شود.
تفاوت گیلاس و آلبالو چیست؟
دو میوه شبیه، ولی فرق زیاد!
اگر تاکنون در بازار دقت کرده باشید، احتمالاً لحظه‌ای پیش از جعبه‌های گیلاس یا آلبالو ایستاده‌اید و در تشخیص این دو میوه از یکدیگر مردد مانده‌اید. هر دو قرمزرنگ، آبدار و با عطر دلنشین هستند و در نگاه اول بسیار به هم شبیه‌اند. اما تفاوت اصلی آن‌ها کجاست؟
در این مقاله قصد داریم تفاوت‌های گیلاس و آلبالو را از جنبه‌های علمی، طعمی، کشاورزی و غذایی بررسی کنیم. این مطلب برای کسانی نوشته شده است که:
- می‌خواهند بدانند چگونه این دو میوه را از هم تشخیص دهند؟
- می‌خواهند با فواید هر یک آشنا شوند،
- یک برای مصرف تازه مناسب‌تر است و کدام برای تهیه رب یا فرآوری.
پس اگر به دنبال پاسخ سؤال «گیلاس یا آلبالو؟» هستید، با ما همراه باشید.
۱. تعریف گیلاس و آلبالو: هر کدوم چه نوع میوه‌ای هستند؟
گیلاس:
- نام علمی : Prunus avium
- گیلاس یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های کشت شده در دنیاست.
- اصلیت آن به مناطق مدیترانه و غرب آسیا بازمی‌گرده.
- اغلب به عنوان میوه تازه‌خوری استفاده میشه.
آلبالو:
- نام علمی : Prunus cerasus یا Prunus microcarpa
- آلبالو در واقع یکی از واریته‌های گیلاس است که از تلاقی گیلاس با گونه‌های وحشی مثل Prunus fruticosa به وجود آمده.
- تحمل بالایی به سرما و خاک‌های فقیر داره.
۲. تفاوت ظاهری: چطور گیلاس و آلبالو رو از هم تشخیص بدیم؟
| مشخصه | گیلاس | آلبالو |
| رنگ | صورتی تا قرمز روشن | قرمز تیره تا بنفش |
| اندازه | بزرگتر (حدود ۳ سانتی‌متر) | کوچکتر (حدود ۲ سانتی‌متر) |
| پوست | نازک و نرم | ضخیم‌تر و محکم |
| هسته | به راحتی جدا میشه | کمی سخت‌تر از گوشت جدا می‌شود |
اگر یه دونه گیلاس و یه دونه آلبالو رو کنار هم بذاری، متوجه می‌شی که آلبالو کمی ترک‌دارتر و رنگ تیره‌تری داره. گیلاس هم شبیه یه میوه ژله‌ای و مرطوب‌تر به نظر میاد.
۳. تفاوت در شرایط رشد و کشت
| عامل | گیلاس | آلبالو |
| ارتفاع درخت | ۶ تا ۱۰ متر | ۴ تا ۷ متر |
| مقاومت در برابر سرما | متوسط | بالا |
| منطقه کشت عمده | شمال ایران (گیلان، مازندران) | شمال‌غرب ایران (آذربایجان، ارسباران) |
| دوره رسیدن | اواسط بهار تا تابستان | کمی دیرتر از گیلاس |
آلبالو به خوبی در اقلیم‌های سردسیر و ارتفاعات رشد می‌کنه. در مقابل، گیلاس بیشتر در مناطق معتدل مثل رشت و لنگرود پرورش پیدا می‌کنه.
۴. تفاوت در ترکیبات شیمیایی و مواد مغذی
هر دو میوه از خانواده گیلاس هستند و حاوی آنتوسیانین، ویتامین C، فیبر و مواد ضد اکسیدانی هستند، اما در مقدارشون تفاوت دارند:
| ترکیب | گیلاس | آلبالو |
| ویتامین C | ۷ میلی‌گرم/۱۰۰ گرم | ۹ میلی‌گرم/۱۰۰ گرم |
| آهن | ۰٫۳ میلی‌گرم | ۰٫۴ میلی‌گرم |
| آنتی‌اکسیدان | بالا | بیشتر از گیلاس |
| pH | ۳٫۶ | ۳٫۲ |
به دلیل PH پایین‌تر و ترکیبات اسیدی بیشتر، آلبالو در تولید رب و مربا کاربرد بیشتری داره.
خواص گیلاس برای سلامتی
1. ارزش غذایی
ویتامین C: تقویت سیستم ایمنی و جذب آهن.
پتاسیم: تنظیم فشار خون و سلامت قلب.
فیبر: بهبود عملکرد گوارش و پیشگیری از یبوست.
آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند آنتوسیانین): مبارزه با رادیکال‌های آزاد و کاهش التهاب.
2. فواید سلامتی
تقویت قلب: کاهش کلسترول بد (LDL) و پیشگیری از بیماری‌های قلبی.
کنترل قند خون: با اندیس گلیسمیک پایین، برای افراد دیابتی مناسب است.
سلامت پوست: ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌ها به جوانسازی پوست و کاهش چین‌وچروک کمک می‌کنند.
کاهش التهاب: مفید برای افراد مبتلا به آرتریت یا عضلات دردناک.
کمک به خواب: حاوی ملاتونین که به تنظیم چرخه خواب کمک میکند.
3. کاربردهای درمانی
درمان سرماخوردگی: به دلیل خاصیت ضدالتهابی و سرشار از ویتامین C.
پیشگیری از سرطان: آنتیاکسیدانهای گیلاس خطر سرطان روده و سینه را کاهش می‌دهند.
عوارض احتمالی مصرف گیلاس
1. مشکلات گوارشی
- مصرف بیش از ۲۰۰ گرم در روز ممکن است باعث نفخ، اسهال یا ناراحتی معده شود (به دلیل فیبر بالا).
2. واکنش‌های آلرژیک
- برخی افراد ممکن است به گیلاس حساسیت داشته باشند که علائم آن شامل خارش دهان، تورم گلو یا مشکلات تنفسی است.
3. تداخل با داروها
- گیلاس ممکن است عملکرد داروهای ضد انعقاد خون (مانند وارفارین) را تحت تأثیر قرار دهد.
4. افزایش وزن
- گیلاس حاوی فروکتوز است و مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
گیلاس چیست؟ راهنمای جامع تغذیه، کشت و برداشت (آپدیت ۱۴۰۴)
گیلاس یکی از مهم‌ترین میوه‌های مناطق معتدل است که به دلیل طعم بی‌نظیر و بازار فروش مناسب، توجه بسیاری از باغداران را به خود جلب کرده است. برای رسیدن به باردهی بالا و کیفیت مطلوب میوه، توجه به برنامه تغذیه، آبیاری و مدیریت باغ اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله، از معرفی درخت گیلاس تا برنامه کوددهی اصولی با کودهای تخصصی بمباردیر، و نکات مهم برداشت و انبارداری را بررسی می‌کنیم.
آشنایی با درخت گیلاس
درخت گیلاس (Prunus avium) با نام علمی خانواده:
- انگلیسی: Rosaceae
- فرانسوی/لاتین: Rosaceae
- فارسی: روزاسه یا خانواده گل‌سرخیان
و عمر اقتصادی آن بین ۲۰ تا ۳۰ سال میباشد. این درخت به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:
- گیلاس‌های شیرین: مناسب مصرف تازه‌خوری
- گیلاس‌های ترش: مناسب صنایع تبدیلی مانند مربا و آبمیوه
شرایط مناسب برای کشت گیلاس
۱. اقلیم
درخت گیلاس برای رشد و باردهی مطلوب به زمستان‌های سرد (برای تأمین نیاز سرمایی) و تابستان‌های معتدل نیاز دارد. مناطق دارای حداقل ۱۰۰۰ ساعت دمای زیر ۷ درجه سانتی‌گراد در زمستان، مناسب‌ترین مکان برای کشت گیلاس هستند.
۲. خاک
بهترین خاک برای گیلاس لومی شنی با زهکش مناسب و pH بین ۶/۵ تا ۷/۵ است. خاک‌های سنگین و غرقابی باعث پوسیدگی ریشه و کاهش عمر درخت می‌شوند.
۳. آبیاری
آبیاری منظم به‌ویژه در دوره رشد میوه اهمیت حیاتی دارد. کمبود آب باعث ریزش میوه و کاهش کیفیت آن شده و آبیاری بیش از حد هم منجر به ترکیدگی میوه‌ها می‌شود.
برنامه تغذیه گیلاس (کلید افزایش باردهی)
تغذیه صحیح مهم‌ترین عامل موفقیت در باغ‌های گیلاس است. کمبود مواد غذایی باعث کاهش محصول و افت کیفیت میوه می‌شود. استفاده از برنامه تغذیه اصولی با کودهای تخصصی بمباردیر به بهبود عملکرد کمک چشمگیری میکند.
عناصر مهم برای تغذیه گیلاس:
- نیتروژن: افزایش رشد رویشی و کمک به تشکیل میوه
- فسفر: توسعه ریشه و بهبود گلدهی
- پتاسیم: بهبود رنگ، افزایش قند و استحکام میوه
- کلسیم و بور: جلوگیری از ریزش میوه و بهبود کیفیت بافت
- ریزمغذیها (آهن، روی، منگنز): حفظ سبزینگی و سلامت عمومی درخت
جدول پیشنهادی تغذیه با کود بمباردیر:
| مرحله رشد | کود پیشنهادی | هدف |
|---|---|---|
| پیش از جوانه‌زنی | بمباردیر استارتر + کود دامی پوسیده | تقویت ریشه و آماده‌سازی درخت |
| بعد از گلدهی | بمباردیر فروت ست + اسید آمینه | افزایش تشکیل میوه و جلوگیری از ریزش |
| زمان رشد میوه | بمباردیر پتاس + کلسیم | بهبود رنگ، افزایش قند و استحکام میوه |
| پیش از برداشت | محلولپاشی بمباردیر کالسیوم | افزایش ماندگاری و جلوگیری از ترک خوردن میوه |
| پس از برداشت | بمباردیر ریشه‌زا + کود آلی | بازیابی توان درخت برای سال بعد |
مراحل کاشت و داشت گیلاس
- انتخاب نهال سالم: استفاده از نهال‌های مقاوم به سرما و بیماری‌ها
- آماده‌سازی زمین: خاک‌ورزی عمیق و افزودن کود دامی پوسیده
- کاشت نهال: بهترین زمان پاییز یا اواخر زمستان، با فاصله ۵ تا ۷ متر بین نهال‌ها
- هرس: هرس فرم‌دهی در سال‌های اولیه و هرس باردهی پس از برداشت
- مدیریت آفات: پیشگیری و مبارزه با آفات و بیماری‌ها (مانند مگس گیلاس و شانکر باکتریایی)
برداشت و انبارداری گیلاس
برداشت گیلاس باید با دست و همراه با دم میوه انجام شود تا ماندگاری افزایش یابد. بهترین زمان برداشت وقتی است که میوه به رنگ نهایی و حداکثر قند خود رسیده باشد. برای نگهداری طولانی‌تر، گیلاس باید در دمای ۰ تا ۱ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۹۰ تا ۹۵ درصد ذخیره شود.
نکات طلایی برای افزایش باردهی
- آبیاری منظم به‌ویژه در دوره رشد میوه
- محلولپاشی ریزمغذیها (آهن، روی، بر) در زمان‌های کلیدی
- استفاده از کودهای پتاس بالا در مرحله رشد میوه
- مدیریت به‌موقع آفات برای جلوگیری از خسارت
اشتباهات رایج در باغ‌های گیلاس
- آبیاری غرقابی و غیراصولی
- مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی
- بی‌توجهی به نیاز سرمایی هنگام انتخاب منطقه کشت
- برداشت زودهنگام و کاهش کیفیت بازارپسندی
سؤالات متداول درباره کشت و تغذیه گیلاس
بهترین زمان کاشت نهال گیلاس چه زمانی است؟
بهترین زمان کاشت نهال گیلاس پاییز (پس از خزان) یا اواخر زمستان تا اوایل بهار است، زمانی که درخت در خواب است و خاک شرایط مناسبی برای ریشه‌زایی دارد.
چه نوع خاکی برای کشت گیلاس مناسب است؟
درخت گیلاس در خاک‌های لومی شنی با زهکش خوب و pH بین ۶/۵ تا ۷/۵ بهترین رشد را دارد.
برنامه کوددهی گیلاس چگونه است؟
برنامه کوددهی باید متناسب با مراحل رشد باشد. استفاده از کودهای تخصصی بمباردیر (استارتر در ابتدای فصل، فروت ست پس از گلدهی، پتاس و کلسیم در زمان رشد میوه) باعث افزایش باردهی و بهبود کیفیت محصول می‌شود.
چگونه می‌توان از ریزش میوه گیلاس جلوگیری کرد؟
ریزش میوه معمولاً به دلیل کمبود بور و کلسیم یا تنش آبی رخ می‌دهد. محلولپاشی این عناصر و تنظیم آبیاری کمک زیادی به کاهش ریزش دارد.
چه زمانی باید گیلاس برداشت شود؟
گیلاس زمانی آماده برداشت است که به رنگ نهایی و حداکثر قند خود برسد. برداشت باید با دست و همراه دم میوه انجام شود.
چطور می‌توان ماندگاری گیلاس پس از برداشت را افزایش داد؟
برای ماندگاری بیشتر، گیلاس باید بلافاصله پس از برداشت خنک شود و در دمای ۰ تا ۱ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۹۰ تا ۹۵ درصد نگهداری شود. همچنین استفاده از کودهای کلسیم (مثل بمباردیر کالسیوم) قبل از برداشت، بافت میوه را مقاوم‌تر میکند.
جمع‌بندی
کشت و مدیریت باغ گیلاس نیازمند برنامه‌ریزی دقیق در آبیاری، تغذیه و کنترل آفات است. استفاده از کودهای تخصصی بمباردیر و اجرای یک برنامه غذایی منظم می‌تواند عملکرد و کیفیت محصول شما را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. برای دریافت مشاوره تخصصی و برنامه تغذیه اختصاصی، با کارشناسان همیار دشت آبرون تماس بگیرید.
