گوجه فرنگی (به انگلیسی Tomato)
گوجه فرنگی
ایران که یکی از بزرگترین اقتصادهای خاورمیانه است، پس از عربستان سعودی طی سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های طولانی‌مدت بین‌المللی، تضعیف ارز، نرخ تورم بالا و در نتیجه شوک‌های مختلف امنیت غذایی، دچار رکود اقتصادی شده بود. این کشور با داشتن مرز مشترک با افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، عراق، پاکستان، ترکیه و ترکمنستان، هفتمین تولیدکننده بزرگ گوجه فرنگی در جهان است. گوجه فرنگی با توجه به شرایط آب و هوایی متنوع کشور تقریباً در تمام سال در مناطق مختلف کشور کشت می شود. به عنوان مثال مناطق سردسیری مانند خراسان، زنجان و گلستان در فصول گرم گوجه فرنگی تولید می کنند، در حالی که مناطق گرمسیری مانند فارس و بوشهر در فصول سرد گوجه فرنگی تولید می‌کنند.
گوجه فرنگی در سراسر کشور
به جز استان های شمالی کشت می‌شود. در 5-6 سال گذشته شاهد رشد قابل توجهی در تولید گوجه فرنگی بوده ایم و در نتیجه کشاورزان به جای سایر محصولات باغی مانند خیار و فلفل، کشت گوجه فرنگی را ترجیح می دهند. در حال حاضر کشت آزاد با کشاورزی گلخانه ای و هیدروپونیک جایگزین شده است. علیرغم همه‌گیری، ایران توانسته است به افزایش بهره‌وری کشاورزی در سال مالی 20 تا 21 دست یابد.
استان فارس با حدود 17 درصد سهم تولید گوجه فرنگی در کشور رتبه اول را در ایران دارد.
بیش از 7000 هکتار زمین به تولید گوجه فرنگی در استان های کرمانشاه و کردستان برای بازارهای تازه و فرآوری شده اختصاص دارد.
بر اساس گزارش های رسمی، در سال 2020 تنها در استان فارس حدود 951 هزار تن گوجه فرنگی تولید شده است. جالب است بدانید که بیش از 333000 تن گوجه فرنگی گلخانه ای در سال 19-2018 در زمینی به وسعت 1200 هکتار کشت شده است.
در حال حاضر گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای سهم ۶ درصدی در تولید کل گوجه‌فرنگی کشور دارد. با در نظر گرفتن این موضوع، ایران در نظر دارد تا کشت گلخانه ای را تا سال 2022 به 682000 تن افزایش دهد و استان بوشهر اولین تولیدکننده گوجه فرنگی خارج از فصل در کشور باشد. حجم تولید سالانه گوجه فرنگی در این منطقه حدود 560000 تن است.
کشت گلخانه ای گوجه فرنگی در ایران
گلخانه گوجه فرنگی و محصولات تبدیلی آن یکی از مهم ترین محصولات صنایع تبدیلی در جهان است. تولید این محصول در گلخانه دارای شرایطی است که در این مقاله توضیح داده شده است، از نتایج به دست آمده در سال های اخیر لیکوپن که به وفور در گوجه فرنگی و فرآورده های آن وجود دارد دارای خواصی مانند پیشگیری از سرطان پروستات، افزایش شیر مادر، پوست می باشد. محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش، پیشگیری و در نتیجه پیشگیری از استروسلروز و بسیاری از بیماری های مرتبط با کلسترول LDL دستگاه گوارش.
ویژگی های پوشش گیاهی گوجه فرنگی گلخانه ای
گوجه فرنگی از خانواده بادمجان یا سیب زمینی است و از گوجه فرنگی (Lycopersicum esculentum) و گونه های گوجه فرنگی اهلی (Lycopersicum sp.) تولید می شود.
ریشه گوجه فرنگی گلخانه ای
ریشه گیاه جوان به صورت عمودی گوجه فرنگی گلخانه ای است، اما با رشد گیاه، ریشه اصلی نسبتاً باریک است و در نهایت به سختی از ریشه های معدنی قابل تشخیص است. در یقه ریشه اصلی، ریشه های آهنگری از هم جدا می شوند. در گیاهان جوان، گوجه فرنگی گلخانه ای بین 4-25 میلی متر قطر دارد.ریشه‌های جانبی بر خلاف ریشه‌های اصلی که به سمت پایین رشد می‌کنند دارای رشد افقی هستند بنابراین عمق ریشه در دوره های مختلف رشد بوته های گوجه فرنگی متفاوت است.گوجه فرنگی گلخانه ای سیستم ریشه ای وسیعی دارد و می تواند حتی تا عمق 150 سانتی متری نفوذ کند، اما به طور کلی 72 درصد ریشه ها در عمق هستند.0-20 سانتی متر و 22٪ در عمق 0-50 سانتی متر و 6٪ باقی مانده در زیر 50 سانتی متر از سطح زمین.
برگها
برگ‌های گیاه گوجه فرنگی گلخانه‌ای از برگ‌های متناوب و متشکل از برگ‌های بریده و چروکیده تشکیل شده است. اندازه برگها بسته به نوع گوجه فرنگی متفاوت است. تعداد برگها و برگها از نظر تنوع، دما و شرایط نور متفاوت خواهد بود.
گل ها
گل‌ها به صورت خوشه‌ای هستند و روی ساقه بین دو گره متوالی ظاهر می‌شوند. گل‌ها پر و دارای اندام‌های نر (پرچم) و اندام ماده (گل) هستند. گل‌ها به صورت متناوب روی خوشه گل قرار می‌گیرند و رنگ زرد دارند. در هر گل آذین (خوشه ای) چندین گل (معمولاً 4 تا 8 گل) وجود دارد. گل‌ها دارای 5 یا 6 گلبرگ به طول 1 سانتی متر هستند که در پایه چسبیده و در انتها از هم جدا می شوند. کاسه ها 5 تایی کشیده و تیز شده اند. 5 پرچم با فرکانس های بزرگ و میله های کوتاه اندام‌های گل را تشکیل می دهند.
میوه
میوه گوجه فرنگی از نظر گیاه شناسی گلخانه‌ای است گوشتی و آبدار که شامل تخم مرغ یا دانه است که با انبوهی از غلاف های ژلاتینی و گوشتی احاطه شده و روی آن را با پوست نازک پوشانده‌اند.
گلخانه مناسب برای کشت گوجه فرنگی گلخانه ای
در ساخت گلخانه و راه اندازی گلخانه موفق باید به نوع و مشخصات سازه گلخانه و پوشش و تجهیزات آن توجه شود.
در گلخانه‌های ایرانی و اسپانیایی با حداقل ارتفاع 5 متر و مقاوم در برابر باد و برف منطقه و وزن محصول مناسب می‌باشد.
لازم به ذکر است که کشت گوجه فرنگی گلخانه‌ای در گلخانه‌هایی با ارتفاع کمتر از 5 متر نیز قابل انجام است، اما شرکت‌های گلخانه‌ای که این گلخانه‌ها را ارائه و یا تولید می‌کنند به دقت با میزان تولید در واحد سطح و حداقل قابل مقایسه نیستند. هزینه با حداکثر سود، زیرا وقتی با 30 درصد هزینه اولیه و ثابت بیشتر می‌توان به 80 درصد سود بیشتر رسید، بنابراین انتخاب با توجه به شرایط گلخانه‌ای که حداقل استانداردها را داشته باشد منطقی است.
و در کشت هیدروپونیک گوجه فرنگی گلخانه ای گلخانه‌هایی با حداقل ارتفاع 6 متر توصیه می‌شود.
شرکت مزرعه بکر، ساختار گلخانه‌های اسپانیایی و گلخانه‌های ایرانی با توجه به توپوگرافی، اقلیم و شرایط اقلیمی حاکم، نوع خاک هر منطقه و غیره و همچنین این گلخانه ها مطابق با استانداردهای 76UNE-92/208، 284CEN/TC و 57NFU- 063 و آئین نامه های ایران و NGMA آمریکا و ECMC (اتحادیه سازه های فولادی اروپا) با بهترین و مقاوم ترین مصالح طراحی شده و مقرون به صرفه ترین سازه را ارائه می دهد که این گلخانه‌ها در طرح های مختلف تا 110 کیلوگرم بر متر مربع بار برف و 120 سرعت باد کیلومتر بر ثانیه (به شرط بسته شدن شیرها) و 20 کیلوگرم بر متر مربع بار محصول مقاوم هستند.
برنامه تغذیه گوجه فرنگی | ||
مراحل رشد | نوع کود | نحوه استفاده |
آماده سازی زمین | ریتاردو | خاکی، مخلوط شدن با خاک- 5 کیلوگرم در یک متر مربع |
انتقال نشاء | ریژو آمیفورت مکس | آبیاری – 5 لیتر در هکتار محلولپاشی- نیم در هزار لیتر آب |
مراحل اولیه رشد برگی | کود های ان پی کی 20 20 20 لبین بیوآلجاکس بمباردیر | آبیاری- 7 کیلوگرم در هکتار محلول پاشی- 3در هزار لیتر آب محلولپاشی- 2لیتر در هزار لیتر آب |
مراحل اولیه گلدهی | نوتریفوس فراکتون بمباردیر شوگر کود مرغی کال | آبیاری- 3 لیتر در هکتار محلولپاشی- نیم در هزار لیتر آب محلولپاشی- 2 در هزار لیتر آب آبیاری- 8 لیتر در هکتار |
زمان تشکیل میوه | کود کائوس ایکس تی کوپرا جی ال بمباردیر میکرومیکس | محلول پاشی- 3 در هزار لیتر آب محلول پاشی- 2 در هزار لیتر آب محلولپاشی- 2 در هزارلیتر آب آبیاری- 2 کیلوگرم در هکتار |
رشد میوه | کود کاتون کود 15-5-35 لبین بمباردیر | محلول پاشی- 3 در هزار لیتر آب آبیاری- 7 کیلوگرم در هکتار محلولپاشی- 2 در هزار لیتر آب |
رنگ انداختن و رسیدن میوه | کود فسفیت کا سی آمیفورت مکس | محلولپاشی- 3 در هزار لیتر آب محلولپاشی- نیم کیلوگرم در هزار لیتر آب |
تداوم گلدهی و برداشت | منگزینک پلاس اسپارتان | محلولپاشی- 3 در هزار لیتر آب آبیاری- 10 لیتر در هکتار |
نکته: فراکتون در مناطقی که بور آب آبیاری بالا دارند با احتیاط توصیه شود.
نکته: محلول پاشی در هنگام اول صیح یا عصر و خنکی هوا انجام گردد.
نکته: بین هر محلول پاشی حداقل دو روز فاصله باشد.
محصولات مرتبط
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی یکی از پرطرفدارترین میوه‌های مورد استفاده در آشپزی ایرانی و جهانی است. از سالاد فسنجان تا خورشت گوجه، این میوه رنگارنگ نه تنها طعم غذاها را بهبود می‌بخشد، بلکه فواید سلامتی بی‌شماری نیز دارد. در این مقاله جامع، به بررسی خواص گوجه فرنگی، مضرات گوجه فرنگی، برگ گوجه فرنگی، فواید گوجه فرنگی برای مردان، خواص گوجه فرنگی برای کم خونی، انواع گوجه فرنگی با عکس، نام دیگر گوجه فرنگی و خوردن گوجه فرنگی در شب می‌پردازیم. هر آنچه که باید درباره گوجه فرنگی بدانید، اینجا است.
برگ گوجه فرنگی — آیا می‌توان آن را بخوردیم؟
بسیاری از افراد از در مورد برگ گوجه فرنگی سوال می‌کنند: آیا مفید است؟ آیا خوردن آن مضر است؟
فواید برگ گوجه فرنگی؟
- حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لوتئین و بتا-کاروتن
- کاهش التهاب و خاصیت ضد عفونی
- منبع خوبی از ویتامین K و C
مضرات برگ گوجه فرنگی چیست؟
- حاوی سوالاتین (solanine) که در مقدار زیاد سمی است
- مصرف بیش از حد باعث سردرد، تهوع و ناراحتی گوارشی می‌شود
- برای بارداران، کودکان و افراد با معده حساس توصیه نمی‌شود
فواید گوجه فرنگی برای مردان
گوجه فرنگی به خصوص برای سلامت مردان حائز اهمیت است. دلیل اصلی این موضوع، وجود لیکوپن در این میوه است.
مزایای گوجه فرنگی برای مردان چیست؟
- سلامت پروستات: لیکوپن خطر بیماری‌های پروستات را کاهش می‌دهد.
- افزایش تستوسترون: به تعادل هورمونی کمک می‌کند.
- سلامت قلب: کاهش کلسترول و فشار خون.
- تقویت مو و پوست: به دلیل حضور ویتامین A و C.
- افزایش انرژی: به دلیل آنتی‌اکسیدان‌های بالا.
خواص گوجه فرنگی برای کم خونی است؟
آیا گوجه فرنگی برای کم خونی مفید است؟ پاسخ کوتاه: بله، اما به صورت غیرمستقیم.
چگونه گوجه فرنگی به کم خونی کمک می‌کند؟
- حاوی ویتامین C که جذب آهن را افزایش می‌دهد.
- منبعی از آهن (به ویژه در گوجه فرنگی خام).
- تقویت سیستم ایمنی و کاهش خستگی.
مضرات گوجه فرنگی — چه کسانی نباید بخورند؟
گوجه فرنگی میوه‌ای سالم است، اما در برخی افراد می‌تواند مضرات گوجه فرنگی را به همراه داشته باشد.
مضرات اصلی گوجه فرنگی
- سوزش معده و ریفلاکس: به دلیل اسید بالا.
- آلرژی: در برخی افراد باعث خارش، تورم یا تهوع می‌شود.
- مضر برای کلیه: به دلیل پتاسیم بالا.
- تاثیر بر افراد مبتلا به آرتریت: برخی گیاهان سولانه‌ای ممکن است التهاب را تشدید کنند.
عکس انواع گوجه فرنگی — شناسایی از روی تصویر
در این بخش، انواع گوجه فرنگی با عکس و توضیحات معرفی می‌شوند. (نکته: عکس‌ها در این نسخه متنی نیستند، اما می‌توانید با نام زیر در گوگل جستجو کنید: “انواع گوجه فرنگی با عکس”)
| نام | رنگ | شکل | کاربرد |
|---|---|---|---|
| گوجه فرنگی قرمز | قرمز | گرد یا بیضی | سالاد، خورشت، مربا |
| گوجه فرنگی زرد | زرد | گرد | سالاد، تزئین غذا |
| گوجه فرنگی سیاه | بنفش تیره | بیضی | طعم شیرین، خوراکی ویژه |
| گوجه فرنگی چرکی | قرمز روشن | کوچک | سالاد، خوراکی |
| گوجه فرنگی هندی | قرمز | بزرگ | پختن، مربا، سس |
نام دیگر گوجه فرنگی — چه نام‌های دیگری دارد؟
گوجه فرنگی در مناطق مختلف جهان با نام‌های متفاوتی شناخته می‌شود.
نام‌های دیگر گوجه فرنگی
- انگلیسی: Tomato
- فرانسوی: Tomate
- عربی: طماطم
- نام قدیمی انگلیسی: Love Apple (میوه عشق)
- نام محلی در ایران: گوجه، گوجه فرنگی
خوردن گوجه فرنگی در شب — آیا مفید است؟
بسیاری از کاربران سوال می‌کنند: آیا خوردن گوجه فرنگی در شب مشکل‌ساز است؟
دلایل عدم توصیه مصرف در شب
- اسید بالا باعث سوزش معده و ریفلاکس می‌شود.
- افزایش ادرار (به دلیل آب و پتاسیم بالا).
- ممکن است خواب را مختل کند، به ویژه در افراد با معده حساس.
جمع‌بندی: گوجه فرنگی، میوه‌ای سالم با محدودیت‌هایی
گوجه فرنگی یکی از سالم‌ترین و پرکاربردترین میوه‌ها در دنیای امروز است. از برگ گوجه فرنگی تا فواید آن برای مردان و کم خونی، این میوه ترکیبی از ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و لیکوپن است. اما مانند هر غذای دیگری، مصرف آن باید با اندازه و با توجه به شرایط فردی باشد.
توصیه نهایی: روزانه یک عدد گوجه فرنگی (ترجیحاً پخته) مصرف کنید و از فواید آن برای قلب، پوست، پروستات و سلامت کلی لذت ببرید.