کمبود عناصر غذایی در چغندرقند
کمبود عناصر غذایی در چغندرقند و رفع آن چکاری باید انجام داد ؟ در این مقاله با عناصر مختلف مرتبط آشنا خواهید شد و همچنین برای افزایش تناژ چغندر قند نیز توضیحات خوبی گفته شده است.
چغندر قند به انگلیسی : Sugar beet
کمبود نیتروژن
یکی کمبود عناصر غذایی در چغندرقند رشد گیاهان در کمبود عنصر نیتروژن اصولا مهار می شود، چغندرقند با کمبود نیتروژن، کوچکتر مانده و ظاهری صاف و سفت پیدا میکنند. برگها به رنگ سبز روشن در آمده و بعداً به طور یکنواخت زرد کلروتیک میشوند، نکته: کمبود گوگرد علائم مشابه کمبود N را نشان میدهد، اما کلروز در برگ های جوان تر شروع میشود. نیتروژن برای موارد زیر در گیاه چغندرقند ضروری است:
- توسعه بهتر محصول
- بهبود عملکرد و کیفیت ریشه

در شرایط زیر کمبود نیتروژن بدتر خواهد شد:
- خاک با pH پایین یا بالا
- خاک های شنی یا سبک (شستشو نیتروژن)
- خاک ها با مواد آلی کم
- شرایط خشکسالی و کمبود شدید آب در خاک
- بارندگی زیاد یا آبیاری شدید
- افزودن یا سطوح بالای مواد آلی تجزیه نشده (مانند کاه) / کود دامی
- محصولات با رشد سریع
کمبود فسفر:
کمبود فسفر رشد گیاهان چغندرقند را بسیار کم میکند و گیاهان ظاهری سفت دارند. رنگ برگها از سبز تیره تا سبز آبی مات متغیر است. علاوه بر این، آنتوسیان ممکن است در برگها قابل مشاهده باشد و به رگبرگها و حاشیه برگ ها رنگ قرمز/بنفش بدهد.

نکته: مسمومیت با نیتروژن نیز مانند کمبود فسفر باعث ایجاد برگهای سبز تیره میشود، اما در بیش بود نیتروژن گیاهان کوچکتر نمی مانند و مانند کمبود فسفر ظاهری سفت ندارند و برگها آبکی میشوند.
نقش فسفر در گیاه چغندرقند عبارتند از:
- استقرار بهتر محصول
- بهبود رشد اولیه ریشه
- بهبود عملکرد
- بلوغ محصول
در شرایط زیر کمبود فسفر بدتر خواهد شد:
- خاکهای اسیدی یا بسیار قلیایی (آهکی)
- مواد آلی کم
- شرایط سرد یا مرطوب
- محصولات زراعی با سیستم ریشه ضعیف
- خاکهایی با ذخیره فسفر کم
- خاکهایی با ظرفیت فسفات بالا
- خاکهای غنی از آهن
کمبود گوگرد:
برای رفع کمبود عناصر در چغندرقند، از جمله گوگرد که کمبود آن در چغندر قند باعث رشد نکردن گیاهان و همچنین ظاهری صاف و سفت دارند. برگها و دمبرگها شکننده میشوند. کم رنگ شدن برگها و کلروز شدن از برگهای داخلی شروع شده و در نهایت شاخ و برگ کل گیاه از جمله رگبرگ ها به رنگ زرد روشن در میآید.
نکته: علائم اولیه کمبود گوگرد ممکن است با علائم کمبود نیتروژن اشتباه گرفته شود. در هر دو مورد، برگها به تدریج از سبز به زرد مایل به سبز کم رنگ میشوند، تفاوت در جایگاه زرد شدن برگها است که در کمبود گوگرد برگهای جدید و در کمبود نیتروژن برگهای قدیمیتر کلروز میشود.



نقش گوگرد در گیاه عبارتند از:
- توسعه بهتر محصول و راندمان بالاتر
- بالابردن راندمان جذب نیتروژن
در شرایط زیر کمبود گوگرد بدتر میشود:
- خاکهای اسیدی
- خاکهای سبک و شنی (آبشوئی بالا)
- خاکهایی با مواد آلی کم
- خاکهای با هوادهی ضعیف (خاکهای غرقابی)
کمبود منیزیم:
رفع کمبود عناصر در چغندرقند کمبود منیزیم ابتدا بر روی برگ های مسن قابل مشاهده است. در برگهای مسن کلروز بین رگبرگی را نشان میدهند که از حاشیه برگ و نوک برگ شروع میشود و در کل برگ پخش میشود. یک حاشیه سبز در اطراف رگبرگها باقی میماند. به دنبال زرد شدن برگها، لکههای نکروزه در نواحی کلروتیک ظاهر میشود. کمبود منیزیم را میتوان به راحتی با کمبود پتاسیم اشتباه نمود، در هر دو کمبود کلروز در برگهای مسن تر نشان داده میشود و به دنبال آن نکروز شدن در برگها تفاق میافتد، با کمبود پتاسیم، برگها رنگ سبز آبی بیشتری دارند و تیغه برگ بیشتر چروکیده میشود. کمبود منگنز نیز علائم مشابهی را با کمبود منیزیم نشان میدهد، اما این علائم از برگهای جوانتر شروع میشود. آلودگی به ویروس زرد چغندر (BYV) یا ویروس زرد ی غربی (BMYV) علائمیمشابه کمبود منیزیم ایجاد میکند، اما در این حالت کلروز از نوک برگ شروع میشود و رگبرگ ها سبز نمیمانند.




نقش منیزیم در گیاه چغندرقند عبارتند از:
- استقرار گیاه را بهبود میبخشد.
- شاخ و برگ های سالم تر را ترویج میکند
- عملکرد ریشه را افزایش میدهد
- سطح قند را افزایش میدهد.
در شرایط زیر کمبود منیزیم در گیاه بدتر خواهد شد:
- خاکهای شنی
- خاکهای اسیدی
- خاکهای غنی از پتاسیم
- خاکهایی که درصد بالایی از کود پتاسیم در آن ها استفاده شده است
- دورههای مرطوب و سرد
کمبود بور:
علائم از برگهای جوان شروع میشود، چروکیده و شکننده میشوند و کوچک میمانند. بعداً پیچ خورده و لکه های چوب پنبه ای سیاه یا قهوه ای روی دمبرگ ظاهر میشوند. برگهای جوانتر علائم پژمرده شدن را نشان میدهند و متعاقباً سیاه و خشک میشوند. بزرگترها علائم پژمردگی همراه با کلروز بین رگبرگهای برگ را نشان میدهند. نقطه رشد از بین میرود (“پوسیدگی قلب”) و همچنین چغندرها خشک میشوند و میمیرند. پس از بارندگی، گیاهان ممکن است بهبود یابند و گلبرگ جانبی تشکیل دهند.






نقش بور در گیاه چغندر قند عبارتند از:
- پوسیدگی قلب را کاهش میدهد.
- عملکرد ریشه را افزایش میدهد.
- سطح قند را افزایش میدهد.
در شرایط زیر کمبود بور بدتر میشود:
- خاکهای شنی
- خاکهای قلیایی
- خاکهای با سطح موادآلی کم
- سطوح بالای نیتروژن در خاک و یا استفاده بی رویه از کودهای نیتروژن
- سطوح بالای کلسیم در خاک و گیاه، در مصرف کودهای کلسیم احتیاط شود
- هوای سرد و مرطوب و عدم جذب بور
- دورههای خشکسالی و کم آبی در گیاه و خاک
کمبود مس :
گیاهان آسیب دیده شاخ و برگ سبز تیره یا ارغوانی را نشان میدهند که با علائم پژمرده شدن همراه است.


نقش مس در گیاه چغندر قند عبارتست از:
- شاخ و برگ سبز سالم
- بهبود عملکرد و کیفیت ریشه گیاه
در شرایط زیر کمبود مس شدیدتر خواهد شد:
- خاکهای آلی بدون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی
- خاکهای گچی
- خاکهای شنی با آبشویی بالا و بار منفی کم
- جلگههای احیا شده با درصد رس خیلی بالا
- کاربردهای نیتروژن بالا در خاکها و بیشبود نیتروژن در خاک
کمبود منگنز:
برای رفع کمبود عناصر در چغندرقند کمبود عناصر غذایی در چغندرقند برگها به سمت بالا جمع شده و کل گیاه ظاهری صاف پیدا میکند. در برگهای جوانتر، تیغههای برگ حالت کلروتیک را نشان میدهند، در حالی که رگبرگهای برگ و حاشیه کوچکی در اطراف آنها سبز باقی میمانند. علائم کمبود آهن مشابه کمبود منگنز میباشد که به عنوان کلروز بین رگبرگی در برگهای جوان شروع میشود، اما فقط رگبرگ ها سبز میمانند و نه حاشیه ای در اطراف آنها. کمبود منیزیم و روی نیز ممکن است علائم مشابهی را با کمبود منگنز ایجاد کند ولی علایم ابتدا در برگهای مسن این علایم قابل مشاهده است، لذا آزمون برگ در اواسط کشت از برگها و غده میتواند در مدیریت تغذیه گیاه بسیار موثر باشد.


نقش منگنز در گیاه چغندرقند عبارتست از:
- ایجاد شاخ و برگ سالم و در نتیجه فتوسنتز بالاتر در گیاه
- عملکرد چغندر را افزایش میدهد
- باعث افزایش سطح قند در چغندر قند میشود.
کمبود منگنز در شرایط زیر در گیاه تشدید خواهد شد:
- خاک های آلی بدون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی
- خاک های شنی با آبشویی بالا و ظرفیت تبادل کاتیونی پایین
- اسیدیته بالای خاک در خاک های حاوی آهک و دولومیت بالا
- دوره های مرطوب سرد اقلیمی
کمبود روی:
به عنوان اولین علامت کمبود روی، گیاهان کلروز را در برگهای بزرگتر نزدیک مرکز گیاه نشان میدهند. لکههای کوچک زرد یا سفید میتواند در قسمت بالایی برگها ایجاد شود. از آنجایی که لکهها به طور نامنظم بزرگ میشوند، کل ناحیه بین دنده ای خشک و نکروزه میشود. رشد گیاه به شدت متوقف میشود و عملکرد گیاه به شدت تحت تاثیر قرار میگیرد.

نقش روی در گیاه چغندرقند:
- شاخ و برگ سبز سالم و پرپشت میشود.
- بهبود عملکرد و کیفیت ریشه را در پی داشته و سایز غده را افزایش میدهد.
در شرایط زیر کمبود روی در گیاه تشدید خواهد شد:
- خاکهای آلی و کشتهای ارگانیک
- خاکهای با pH بالا و آهکی و حاوی دولومیت و کلسیت
- خاکهای غنی از فسفر یا مسموم با فسفر
- خاکهای دریافت کننده فسفر بالا( کوددهی بالای فسفر در خاک)
- شرایط مرطوب و غرقابی و سردی خاک
افزایش تناژ چغندر قند
انتخاب کود مناسب برای افزایش تناژ چغندر قند
چغندرقند یکی از محصولات زراعی پر اهمیت در تولید شکر است. برای دستیابی به بیشترین عملکرد ممکن ، برنامهریزی دقیق در زمینه تغذیه گیاه و انتخاب کود مناسب بسیار حیاتی است. چغندر قند در طول دوره رشد به عناصر غذایی مختلفی نیاز دارد که هر کدام نقش خاص خود را در افزایش تناژ و بهبود کیفیت ریشه ایفا میکنند.
در این مقاله، به بررسی عناصر ضروری و نحوه کاربرد آنها در برنامه کودی چغندر قند میپردازیم.
نیتروژن: رشد رویشی موثر و تعادل لازم
نیتروژن یکی از پرکاربردترین عناصر در تغذیه چغندر قند است. این عنصر نقش اصلی را در رشد برگها و افزایش توده سبز گیاه دارد. در مراحل اولیه رشد، کاربرد مناسب نیتروژن به توسعه سریع سیستم فتوسنتزی گیاه کمک میکند.
اما نکته مهم این است که مصرف بیش از حد نیتروژن میتواند منجر به رشد بیش از حد برگها به قیمت کاهش رشد ریشه شود. بنابراین، تعادل در مصرف نیتروژن در طول فصل رشد، به ویژه در مراحل بعدی، ضروری است.
فسفر: پایهای برای رشد ریشه و انتقال انرژی
فسفر یکی از عناصر حیاتی در تغذیه چغندر قند است. این عنصر در تشکیل و توسعه سیستم ریشهای قوی نقش اساسی دارد. چغندر قند به عنوان یک گیاه ریشهدار، به فسفر کافی برای جذب بهتر آب و مواد مغذی نیاز دارد.
همچنین، فسفر در ساختار ATP (ذخیره کننده انرژی در سلول) دخیل است. این امر به ویژه در فتوسنتز و ذخیره قندها در ریشه بسیار مهم است. بهترین زمان مصرف فسفر، قبل از کاشت یا در مراحل اولیه رشد گیاه است، زیرا در این مرحله، تشکیل ریشههای اولیه تحت تأثیر قرار میگیرد.
پتاسیم: افزایش کیفیت و افزایش عملکرد
پتاسیم در سلامت کلی گیاه و انتقال قندها از برگ به ریشه نقش دارد. این عنصر به افزایش کیفیت قند در ریشه و مقاومت بهتر گیاه در برابر تنشهای محیطی کمک میکند.
مصرف مناسب پتاسیم در طول فصل رشد، به ویژه در دورههای رشد سریع ریشه ، به افزایش تناژ نهایی محصول منجر میشود. این عنصر میتواند از طریق کودهای پتاسیم دار مانند کلرید پتاسیم یا نیترات پتاسیم تأمین شود.
گوگرد: ساختاردهنده اسیدهای آمینه و پروتئینها
گوگرد یکی از عناصر ضروری برای سنتز پروتئینها و اسیدهای آمینه است. این عنصر به ویژه در مراحل رشد سریع گیاه اهمیت زیادی دارد و در افزایش کارایی نیتروژن نیز نقش دارد.
در برنامه کودی چغندر قند، مصرف مناسب گوگرد میتواند به افزایش کیفیت ریشه و بهبود فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه کمک کند.
ریز مغذیها: کمیت زیادی تأثیر
چغندر قند به مقدار کمی از عناصر ریز مغذی مانند بور، مس، روی و آهن نیاز دارد. این عناصر در فرآیندهای حیاتی گیاه از جمله تشکیل ریشه، رشد گل و میوه و فتوسنتز نقش دارند.
بور در تشکیل سلولها و رشد ریشههای نازک ضروری است.
مس در فرآیندهای آنتیاکسیدانی و سلامت گیاه نقش دارد.
روی در رشد کلی گیاه و سنتز هورمونها مؤثر است.
استفاده از کودهای کلاتدار یا محلولپاشی برگی در مواقع کمبود این عناصر، روشی مؤثر برای جبران نقص آنهاست.
برنامه کودی در مرحله ۲ تا ۴ برگی
یکی از مهمترین مراحل تغذیه چغندر قند، مرحله ۲ تا ۴ برگی است. در این مرحله، رشد اولیه گیاه شکل میگیرد و سیستم ریشهای در حال توسعه است.
در این مرحله، استفاده از اسید هیومیک به همراه کودهای غنی از فسفر میتواند به بهبود رشد گیاه کمک کند.
اسید هیومیک به عنوان یک اصلاحکننده خاک ، باعث بهبود ساختار خاک، افزایش دسترسی مواد مغذی و تحریک رشد ریشه میشود.
کودهای فسفر بالا نیز به تشکیل ریشههای قوی و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنشها کمک میکنند.
مصرف ترکیبی این دو ماده، بهترین نتیجه را در افزایش تناژ و بهبود کیفیت چغندر قند به همراه دارد.
نکات کلیدی در کوددهی چغندر قند
آزمایش خاک قبل از کاشت را فراموش نکنید.
از کودهای مخصوص چغندر قند با فرمول مناسب استفاده کنید.
در مراحل اولیه رشد به مصرف مناسب فسفر و اسید هیومیک توجه کنید.
مصرف بیش از حد نیتروژن را در مراحل پایانی جلوگیری کنید.
در صورت نیاز، از محلولپاشی برگی برای تأمین ریز مغذیها استفاده کنید.
جمعبندی
افزایش تناژ چغندر قند نیازمند برنامهریزی دقیق در زمینه تغذیه گیاه است. تأمین به موقع و مناسب عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد و ریز مغذیها میتواند به طور چشمگیری عملکرد و کیفیت محصول را بهبود بخشد. به ویژه در مراحل اولیه رشد، استفاده از کودهای فسفر بالا و اسید هیومیک میتواند پایهای محکم برای دستیابی به بهترین نتایج باشد.