برای موفقیت در بهره برداری از خاک های شور، تامین مناسب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه لازم است. به این معنی که با فراهم نمودن صحیح عناصر غذایی در مقدار و نسبت بهینه، شرایط خاک باید به گونه ای تغییر داده شود که رشد گیاه بهبود یافته و محصول مناسبی به دست آید. نیتروژن و فسفر از مهم ترین عناصر غذایی گیاهان محسوب میشوند و نقش به سزایی در افزایش عملکرد گیاهان زراعی دارند. در شرایط تنش شوری، جذب آن ها بیش از سایر عناصر غذایی محدود میشود نیتروژن، عنصری ضروری در فرآیندهای حیاتی گیاه است که افزایش جذب و کاربرد آن در ساز و کارهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی شرایط را برای تحمل شوری بهبود می‌بخشد. فسفر کافی سبب زیاد شدن رشد گیاه و توسعه و گسترش ریشه میشود. برای این منظور گیاه میتواند از حجم بیشتری از خاک به منظور جذب عناصر غذایی و رطوبت استفاده کند پژوهشگران متعددی گزارش کردند مصرف فسفر باعث افزایش معنی دار وزن خشک ریشه گیاه میشود و افزایش فسفر قابل جذب در خاک، رشد گیاه در خاک شور را تسهیل نموده و تا اندازه ای اثرات منفی شوری را تعدیل میکند.
فسفر بعد از نیتروژن مهمترین عنصر غذایی ضروری و پرمصرف مورد نیاز گیاه بوده که به شکل فسفات از خاک جذب میشود. مقدار متوسط آن در خاک 0/22 تا 1 درصد میباشد و متوسط غلظت آن در گیاه 0/1 تا 0/5 درصد میباشد. مناسبترین pH برای جذب فسفر از خاک توسط گیاه 6/5 تا 7 میباشد.
مقدار فسفر در خاک های مختلف بسیار تفاوت دارد. ولی در مجموع در خاکهای جوان و بکر و در نواحی خشک مقدار آن بیشتر است . مقدار متوسط فسفر در خاک های زراعی در حدود06/0 درصد و حدود تغییرات آن 03/0 تا 22/0 درصد است که در مقام مقایسه کمتر از میزان متوسط ازت و پتاسیم در خاک زراعی میباشد ولی این ارقام کلی بوده و تغییرات بسیار شدید در خاک های یک منطقه محدود نیز مشاهده میشود.
از آنجا که فسفری که از کانی های حاوی فسفات آزاد میشود یا در نتیجه پوسیدگی مواد آلی به صورت محلول در می‌آید توسط رس ها جذب میشود. مقدار فسفر در ذرات ریز خاک معمولاً بیش از ذرات درشت آن است. شاید به همین علت است که فسفر خاک های رسی بیش از خاک های سبک و شنی است . در خاک های زراعی به علت افزایش کودهای فسفر معمولاً مقدار فسفر افق های سطحی بیش از افق های عمقی است بدین منظور در ترکیب نوتریفوس علاوه بر موارد مفید دیگر 22 درصد مواد آلی و فولویک اسید گنجانده شده است که نگهداری و جذب فسفر در خاک را افزایش داده و عملکرد کودی را به مقدار زیادی افزایش میدهد.
همچنین فسفر بعنوان یکی از عناصر غذایی پر مصرف و عناصر اصلی نقش بسیار مهمی‌در روند رشد و نمو گیاهان ایفا میکند. بطور کلی از نظر علم ادافولوژی فسفر در خاک به دو صورت قابل دسترس و غیر قابل دسترس وجود دارد. آنچه که برای گیاهان زراعی میتواند مهم باشد میزان فسفر قابل دسترس است که بعنوان یک شاخص برای تغذیه گیاهی مهم تلقی میگردد. حال توجه باید کرد که در خاکهای زراعی کشورمان در کشاورزی رایج بدلیل استفاده بیش از حد مصرف کود فسفره میزان غلظت فسفره قابل دسترس بعضا بیش از حد مطلوب میباشد.فسفر عنصری متحرک در گیاه میباشد و کمبود آن سبب کاهش شدید در رشد کلی میگردد.
علائم کمبود فسفر
جذب و انتقال فسفر
فسفر از طریق تارهای کشنده ریشه، پوست خارجی و نوک ریشه وارد گیاه می شود . جذب آن همچنین توسط قارچ های میکوریزی که در همکاری با ریشه ی بسیاری از محصولات کشاورزی رشد می کنند تسهیل می شود. فسفر به عنوان یون اورتو فسفات اولیه(-H2 po4) جذب می شود اما وقتیpH خاک زیاد شود جذب آن به صورت اورتوفسفات ثانویه (-Hpo42-) افزایش می یابد. کود نوتریفوس به علت به داشتن فسفر به فرم P2O5 در خاک به صورت اورتو فسفات اولیه درآمده و سریعا توسط ریشه جذب میگردد و به مین لحاظ از کارایی بالایی برخوردار است.
بر اثر مصرف زیاد فسفر، گیاه دچار مسمومیت فسفری میشود یا تعادل تغذیه‌ای گیاه بهم می‌خورد. همچنین به دلیل اثر آنتا‌گونیستی فسفر با روی، کمبود روی (Zn)، آهن (Fe) و منگنز (Mn) در گیاه بروز میکند.
عنصر نیتروژن برای تولید اسیدهای آمینه و پروتئین لازم است. مهمترین عامل رشد محسوب می شود و همچنین نیتروژن جزء مهمی از مولکول کلروفیل را تشکیل میدهد.
علائم کمبود این عنصر، ابتدا در برگهای پیر اتفاق می افتد زیرا این عنصر می تواند از برگهای پیر پایینی به سوی برگهای جوان بالایی حرکت کنند. بنابراین اولین علایم ظهور کمبود ازت، رنگ پریدگی برگهای پیر میباشد. برگها معمولاً به رنگ سبز مایل به زرد و زرد روشن در می آیند که به علت عدم تشکیل کلروفیل می باشد. در اواخر رشد رنگ زرد، قرمز و بنفش مایل به قرمز مشاهده میشود که در نتیجه ی تشکیل رنگ آنتوسیانین است، همچنین در کمبود ازت برگها کوچک، ساقه و شاخه ها لاغر میشوند و معمولاً با زاویه کوچکی نسبت به ساقه اصلی می‌ایستند.
افزایش نیتروژن باعث تولید گیاه پر آب و ضخیم و در نتیجه تغییر رنگ شاخ و برگ به رنگ سبز تیره میشود. همچنین گیاه نسبت به بیماری‌ها و آفات حساسیت زیادی پیدا می کند. افزایش نیتروژن در محصولات میوه ای باعث آسیب به شکوفه و گل می شود و کیفیت محصول را کاهش می دهد. افزایش غلظت نیتروژن همچنین باعث کاهش تعداد تارهای کشنده ریشه نیز میشود. اگر منبع اصلی تامین نیتروژن، آمونیوم باشد می تواند گیاه را مسموم کرده و در نتیجه بافت های آوندی خراب می شوند و برگها به صورت پیاله‌ای ظاهر میشوند.
اسید آسکوربیک یا ویتامین Cبه عنوان یک ترکیب آنتی اکسیدان نقش مهمی در رشد و نمو گیاه برعهده دارد. این ترکیب به عنوان یک فاکتور تنظیم کننده رشد معرفی میشود که تأثیر زیـادی در فرایندهای بیولوژیکی دارد. ویتامین ها باعث افزایش وزن تر و خشک اندام گیاهان می شوند و این افزایش وزن توسط ویتامین ها، فقط به خاطر افزایش جذب آب نیست. اسید آسکوربیک باعث بالا بردن مقاومت گیاهان در برابر سرمازدگی و تنش خشکی و شوری میشود و از طریق ارتباط با سلول و چربی های غشایی در گیاهان، نقش مؤثری در افزایش مقاومت گیاهان در برابر از دست دادن آب و تنش کم آبی دارد. این ویتامین تقسیم سلولی و رشد سـلول را در گیاهان تحت تـأثیر قـر ار میدهد، هـم چنـین در فعالیـت سیکل تغذیه ای گیاهان عالی مؤثر است و نقش مهـمی را در سیستم انتقال الکترون بر عهده داشته و تقسـیم سـلولی را افزایش داده و سبب افـزایش تعـداد بـرگ، وزن خشـک و تـر برگ در گیاه میشود. با توجه به شواهد موجود آسکوربات نقش دوگانه در رشد سلول ایفا میکند، از یـک طـرف موجـب تغییر چرخه سلولی و تحرکی تقسیم سلول می‌شـود و از طـرف دیگر، رشد طولی و گسترش سلولی را امکانپذیر می‌سازد. تحقیقات نشـان میدهد، کـاربرد ویتـامین C و تیـامین در غلظـت 50 و 100 میلیگرم بر لیتر تعـداد بـرگ، سـطح بـرگ، وزن تر و خشک و ترکیبات شیمیایی را در گیاهان زینتی افزایش داد. با توجه بـه بررسی‌هایی که انجام شده است، امکان افزایش رشد ونمو گیاهان با کاربرد تنظیم کننده های رشد و ویتامین ها وجود دارد. از سوی دیگر، در رابطه با گیاهان بسترساز چنانچه رشد ونمو افـزایش یابد، درمدتی که این گیاهان به صورت فصلی استفاده میشوند، چشم اندازهای زیباتری ایجاد خواهد شد. این موضوع به ویژه در منطقه هاي خشک و نیمه خشک از اهمیـت بیشـتری برخـوردار است. ویتامین سی همچنین در صورت بروز بیماری های ویروسی در گیاه، بنیه گیاه را تقویت کرده وطول عمر بوته را برای گرفتن حداکثر کارایی تا آخر دوره رشد افزایش میدهد. در مورد فولویک اسید و مزایای آن در مقاله محتوای قبلی توضیحان کامل ارایه گردیده است.
معرفی محصول نوتریفوس:
نوتریفوس کود مایع با محتوای بالای کمپلکس فسفر و فولویک اسید است که عناصر و ترکیبات بلوکه شده و غیر قابل دسترس گیاه در خاک را در اختیار گیاه قرار می دهد، این محصول همچنین شامل ویتامین سی فعال است که به گردش شیره گیاهی در شرایط سرد کمک کرده و مقاومت گیاه را به شرایط سرما و خشکی افزایش میدهد. مواد آلی موجود در این کود باعث افزایش جذب سایر عناصر و افزایش حاصلخیزی خاک می شود. این کود با دارا بودن حدود 10 درصد نیتروژن در کنار سایر خصوصیات مثبت و بالانس عناصری که دارد رشد رویشی گیاه را تنظیم کرده و علاوه بر رشد ریشه، رشد برگ و ساقه را نیز حمایت میکند.
نوترفوس محصول منحصر به فرد کیمیتک اسپانیا از سری کودهای سبد گروه شرکت های آبرون می باشد که دارای مزایا و ویژگی های منحصر به فرد ذیل می باشد.
-تامین فسفر قابل جذب در کوتاهترین و سریعترین زمان برای گیاهان
-دارای فسفر و فولویک اسید به صورت توامان بوده که رشد ریشه را به شدت افزایش داده و پایداری
گیاه را در خاک زیاد می کند.
– با فسفر بالا و بالانس عناصری تعداد گل، کیفیت دانه و میوه را افزایش میدهد، لذا استفاده آن در طول دوره زایشی توصیه می شود.
– حاوی فولویک اسید با درصد بالا بوده که کمپلکس کنندگی عناصر در خاک را به شدت افزایش داده و جذب عناصر را زیاد میکند و در نهایت تاثیر قابل توجهی بر حاصلخیزی خاک خواهد داشت.
– مواد آلی توامان به همراه فولویک اسید در این محصول از بلوکه شدن فسفر در خاک جلوگیری کرده و جذب فسفر و سایر عناثر توسط گیاه افزایش میدهد.
-ویتامین سی موجود در نوتریفوس با ایجاد سهولت در گردش شیره گیاهی در شرایط آب و هوای سرد، مقاومت گیاه به سرمازدگی را افزایش میدهد.
– ویتامین سی موجود با افزایش عملکرد سیستم ایمنی گیاه در زمان بروز ویروس بنیه ، قدرت و انرژی گیاه را تقویت کرده و به زارع اجازه میدهد تا از گیاه تا آخر دوره رشد حداکثر بهره برداری را انجام دهد.
-وجود نیتروژن توامان در کنار فسفر و بقیه المان های کودی افزایش رشد متعادل سبزینگی گیاه همراه با رشد ریشه را در پی خواهد داشت و این خصوصیت از دیگر مزایای منحصر به فرد این کود به شمار می آید.
– اسیدیته نوتریفوس یک بوده و فقط به صورت خاکی مورد استفاده قرار میگیرد و با توجه به شرایط قلیایی خاک های ایران به عنوان کنترل کننده پی اچ میتواند جذب عناصر بلوکه شده در خاک را افزایش داده و این به عنوان یکی از مزیتهای این محصول به شمار می آید.
– برای کنترل بیماری های ویروسی توصیه میشود از نوتریفوس 10 لیتر در هکتار به صورت خاکی و شیرخشک 3 در هزار به صورت محلول پاش و توامان استفاده نمود و نتیجه خارق العاده آن را مشاهده کرد.
عکس های زیر بیانگر اثر عالی نوتریفوس بر کشت گوجه فرنگی در منطقه زنجان می باشد که اثرات آن بر سلامتی و رشد گیاه به وضوح قابل مشاهده است.
