اثرات بافت‌خاک در مدیریت خاک‌ها :
همانطور که گفته شد : بافت خاک، نشان دهنده‌ی مقدار نسبی ذرات شن، سیلت و رس می‌باشد.
بافت خاک یکی از خصوصیات مهم فیزیکی خاک می‌باشد و بسیاری از خواص خاک را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
نامگذاری بافت خاک، بستگی به مقدار و تأثیر هر گروه از ذرات “شن”، “سیلت” و “رس” دارد.
بافت شنی (Sandy): خاکی که درصد ذرات شن آن بیشتر باشد را بافت شنی می نامند.
بافت سیلتی (Silt): خاکی که درصد سیلت آن بیشتر باشد را بافت سیلتی می نامند.
بافت رسی (Clay): خاکی که درصد ذرات رس آن بیشتر باشد را بافت رسی می نامند.
بافت لوم (Loam): خاکی که درصد ذرات شن، سیلت و رس آن یکسان باشد را بافت لوم می نامند.
Sandy Loam : خاکی که درصد ذرات سیلت و رس آن برابر ولی درصد شن یک مقدار بیشتر است.
در شکل زیر نسبت هر کدام از این خاک ها در نمودار نشان داده شده است.
فضای بین ذرات بافت شنی نسبت به دیگر بافت ها زیاد است و به همین دلیل آب از میان ذرات شن به سرعت عبور می کند. از نظر شکل، ذرات شن به صورت صیقلی، بدون شکل و نوک تیز دیده می شود.
از خصوصیات خاک های شنی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
بافت های شنی، از نظر مواد غذایی مورد نیاز گیاه فقیر هستند لذا به کوددهی بیشتر و با سرعت بالاتری نیاز دارند و توصیه می شود برای این نوع خاک ها از مواد آلی مانند کودهای دامی، ورمی کمپوست و سایر مواد آلی برای بهبود ساختمان و بافت خاک و جلوگیری از هدر رفت آب و مواد مغذی استفاده نمود، همچنین توصیه می شود برای مدیریت بهتر مواد غذایی در این خاک ها و هدررفت مواد غذایی حتی الامکان از محلول پاشی برای تغذیه گیاهان استفاده شود.
در یک حجم مساوی از شن و سیلت، تعداد ذرات سیلت نسبت به ذرات شن بیشتر می باشد. بافت سیلت، نسبت به بافت شنی قدرت نگهداری آب بیشتری دارد ولی مانند بافت شنی برای اصلاح بافت خاک استفاده از مواد آلی توصیه می شود. از لحاظ ظرفیت نگهداری مواد غذایی بافت های سیلتی نیز مانند شنی ها زیاد غنی نبوده و نیاز به کوددهی مستمر دارند و استفاده از محلول پاشی نیز می تواند مثمر ثمر باشد، البته شایان ذکر است وضعیت نگهداری آب و مواد غذایی در این نوع خاک ها نسبت به شنی مساعد تر و نسبت به بافت های سنگین تر نظیر لوم و رسی فقیرتر می باشد.
خصوصیات بافت رسی شامل :
ظرفیت نگهداری آب در خاک های رسی بسیار زیاد می باشد، این بافت ها غالبا از تهویه خوبی برخوردار نبوده و برای بهبود بافت و ساختمان خاک و افزایش تخلخل استفاده از مواد آلی خام نظیر کاه و کلش توصیه می شود در برخی موارد برای تعدیل بافت سطحی خاک به صورت محدود و در موارد کاربرد گلخانه ای استفاده از شن و شخم زدن خاک سطحی به تعدیل بافت خاک کمک خواهد کرد.
نفوذ آب در بافت رسی، به سختی انجام می گیرد و آب با سرعت پایین تری در این خاک ها حرکت می کند که در صورت آبیاری زیاد منجر به خفگی ریشه خواهد شد ، لذا مدیریت زمان آبیاری در این خاک ها از اهمیت زیادی برخوردار است.
در بافت های رسی، شخم زدن به دلیل خاصیت چسبندکی که درات رس دارند مشکل است و برای اصلاح استفاده از کاه و کلش و شن های بادی توصیه میشود.
این خاک ها از نظر مواد غذایی غنی هستند و همانطور که آب را در خود نگهداری میکنند مواد غذایی را نیز بر روی سطوح کلوییدی خود نگهداری کرده و مانع از آبشویی کودها و عناصر غذایی از محیط ریشه می شوند لذا کوددهی نیز در این خاک ها باید با احتیاط بیشتر صورت پذیرد تا بیش بود عناصر منجر به مسمومیت گیاهان نگردد.
خاکی که خصوصیات هیچ کدام از ذرات شن، سیلت و رس در آن غالب نباشد را بافت لوم می نامند، یعنی درصد شن، سیلت و رس با هم مساوی باشند. این نوع خاک ها مطلوبترین خاک ها از نظر بافتی برای کشاورزی به شمار می آیند و نیاز به اصلاح خاصی نداشته و با مدیریت صحیح آبیاری و تغذیه می توان بهره وری بالایی از این نوع خاک‌ها انتظار داشت.
از نظر مواد غذایی، به دلیل وجود ذرات رس، مطلوب است.
شما به‌راحتی می‌توانید برای کشت و کار خود، خاک بهتری درست کرده و از آن نگهداری کنید. اصلاح خاک با بهبود ساختمان و بافت خاک و افزایش مواد غذایی موجود در خاک، برای رشد و سلامت گیاهان همراه خواهد بود. بهبود خاک گیاهان را قادر می‌سازد تا سیستم ریشه‌ای خوبی را تولید کنند و بنابراین حتی در شرایط نامساعد مثل بارندگی نامطلوب، گیاهان به‌خوبی رشد خواهند کرد. همچنین بهترشدن خاک باعث میشود گیاهان توانایی مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها داشته باشند.
