سایتوکنین از جمله هورمون هایی است که برای رشد میوه استفاده میشود که با افزایش اندازه و رشد سلولی باعث درشت شدن میوه می شود. باید به این نکته توجه داشت که این افزایش اندازه سلول ها در هنگام استفاده فقط بر روی میوه تاثیرگذار نبوده و بر روی سایر اندم های گیاهی از جمله برگ و ساقه و ریشه نیز تاثیرگذار می باشد و این مسئله در عین مفید بودن و درشت کردن میوه باعث ایجاد مشکلاتی در سایر اندام ها میشود. وقتی سلول های گیاه با افزایش سایز و اندازه مواجه شوند، با افزایش سطح تماس و افزایش آب درون سلولی، مستعد بیماری های قارچی و باکتریایی و همچنین حمله آفات مکنده خواهد شد؛ لذا استفاده از این محصولات بسیار باید با ملاحظه صورت پذیرد (Deeir yh et al, 2011)
2- در میزان استفاده از محصولات هورمونی باید دقیق و به اندازه صورت پذیرد، کم و زیاد شدن استفاده از این هورمون تعادل هورمونی در گیاه را به هم زده و گیاه دچار مشکلات رشدی و تولید مثلی در آینده خواهد شد. . (Bakti et al, 2011)
3- در مورد استفاده از ترکیبات هورمونی این است که چون این ترکیبات هنگام تزریق و جذب توسط گیاه به صورت مصنوعی وارد گیاه می شوند، باعث ایجاد تنش در گیاه شده و تا زمان خروج و برقراری تعادل هورمونی در گیاه، این تنش باقی می ماند و منجر به اختلالات رشدی و تولید مثلی در گیاه خواهد شد لذا توصیه آمینو اسیدها همراه این ترکیبات ضروری به نظر میرسد.
(Papafation M et al, 2019)
4- ترکیبات هورمونی حتی در مواردی که گیاه تحت کمبود تغذیه ای خاصی باشد، کارایی خود را حفظ کرده و افزایش طول سلولی و حجم میوه را به گیاه تحمیل میکنند. همین امر باعث ایجاد فشار به گیاه خواهد شد. به طور مثال سال آوری بعد از استفاده از ترکیبات هورمونی و یا خشک شدن ناگهانی بوته ها میتواند نتیجه استفاده از هورمون ها بدون در نظر گرفتن توان گیاه باشد (Murashinge T et a, 2022) .
5- استفاده از ترکیبات هورمونی مانند سایتوکنین سرعت حرکت عنصر کلسیم را از ریشه تحت تاثیر قرار داده و کمبود وسیع کلسیم در گیاه حتی در حضور مصرف کلسیم ریشه ای دیده میشود. لذا استفاده از محلول پاشی کلسیم در طول دوره رشد برای حفظ کیفیت میوه ضروری به نظر میرسد( FAO Statistical Yearbook,2013)
6-نقطه اثر کودهای گیاهی حاوی مقادیر بالای سایتوکنین دیواره های سلولی گیاهان نمی باشند. در نتیجه با افزایش سایز میوه باعث ایجاد ترک خوردگی می شوند.
7-در خصوص برداشت های کوتاه مدت محصولات گلخانه ای مانند خیار و توت فرنگی، استفاده از کودهای حاوی سایتوکنین بالا به جهت حفظ سلامت افراد توصیه نمی شود.
در مقام مقایسه ترکیبات تغذیه ای مانند فراکتون:
1-حاوی ترکیبات مورد نیاز گیاه میباشد و گیاه به راحتی و سهولت در هنگام جذب میتواند انتخابی عمل کرده و ترکیبات مورد نیاز خود را جدب کند و بهترین کارایی را در افزایش سایز میوه داشته باشد.
2-فراکتون با تعادل عناصری بین عنصر بور و مولیبدن و پتاسیم و کلسیم میتواند باعث افزایش حجم و کیفیت میوه شده و اندازه سلول ها را ثابت نگه دارد چون این افزایش به صورت طبیعی و با روند طبیعی گیاه صورت گرفته به گیاه فشار و تنشی وارد نمیشود و هدف کشاورز و سلامت گیاه نیز تامین میگردد.
3-اکسپانسین موجود در این محصول موثر بر دیواره سلول میوه بوده و با تاثیر بر روی آن، حالت ارتجاعی و کشسانی دیواره سلولی میوه را افزایش میدهد. اکسپانسین موجب عدم ترک خوردگی میوه چه به صورت ریز ترک ها و چه ترک های بزرگ می گردد.
4-در عدم حضور کلسیم کافی چه به دلیل مشکلات تغذیه ای و چه به دلیل عدم تحرک این عنصر تنبل در درون گیاه، که یکی از نتایج آن ترک خوردگی میوه و پوسیدگی گلگاه و … می باشد محصول فراکتون حتی با وجود نداشتن کلسیم به دلیل وجود پتاسیم که اثر آنتاگونیست بر کلسیم دارد و نیز وجود هورمون اکسپانسین درصد زیادی از عارضه های ناشی از این مشکلات را کنترل میکند.
5-اکسپانسین موجود در فراکتون در تنش های گرمایی و سرمایی و اختلاف دمای روز و شب با افزایش خاصیت ارتجاعی دیواره از ترک خوردگی میوه جلوگیری کرده و در نهایت علاوه بر درشت شدن میوه کیفیت برداشت میوه و سوددهی عالی برای باغدار و کشاورز را تامین میکند.
6-کود فراکتون با ترکیبات تغذیه ای به گیاه فشار وارد نکرده و گیاه را وارد تنش های رقابتی نمیکند و همچنین از سال آوری درختان میوه در سال های آتی جلوگیری به عمل می آورد.
لذا استفاده از هورمون های افزایش دهنده سایز میوه که حاوی عناصر تغذیه ای مکفی نمی باشند باید بسیار هوشمندانه باشد تا از اثرات جبران ناپذیر آن بر روی گیاهان جلوگیری به عمل آید.