فسفیت، نمک فلز قلیایی اسید فسفرو  می­باشد و معروفترین ترکیب آن فسفیت پتاسیم است که به دو صورت مونو پتاسیم فسفیت و دی پتاسیم فسفیت وجود دارد. فسفیت علاوه بر تحریک رشد رویشی و زایشی گیاه منجر به کنترل طیف گسترده­ای از عوامل بیماریزای قارچی بویژه قارچهای خانواده Oomycete می­گردد و همچنین به علت دارا بودن یک اکسیژن کمتر از فسفات، سرعت حرکت آن بسیار بیشتر بوده و طی مدت زمان کوتاهی، در سرتاسر اندام گیاهی انتشار می یابد. شاید پتاسیم موثرترین عنصر، در بین تمام عناصر غذایی باشد که بیماری­ها و آفات گیاهی را تحت تأثیر قرار می­دهد.. این عنصـر تقریبا در تمام عملکردهای سلولی دخالت دارد و تنظیم کننده فعالیت آنزیم­ها است. محققین در گزارشـی بـا بررسـی ۵۳۴ منبـع خـاطر نشـان  نمودند پتاسیم در ۷۰ درصد از موارد، بیماری­های قارچی و باکتریایی، در ۶۰ درصد از موارد حمله حشرات و کرم­ها و نیز در اکثر موارد اثرات نماتدها و ویروس­ها را کم می­کند. اثر پتاسیم بر عملکرد محصول می­تواند براسـاس نوع عامل بیماری­زا تغییر نماید. پتاسیم همچنین عامل اصلی در کاهش بیماری­های برگی است. هنگام کمبود پتاسیم تـراوش­های گیـاه، حـاوی مقـادیر زیـادی ترکیبات از جمله قندها و آمینواسید است که همین امر رشد و تثبیت بسیاری از آلودگی­های قارچی را تضمین می­کند.

پتاسیم اثرات متقابل بین محیط عامل بیماری­زا  و میزبان را بهبود می­بخشد. هنگامی که گیاهی با قارچ آلوده مـی­شود ، فعالیـت سدهای دفاعی آن آغاز می­شود.. آلودگی سبب افزایش تولید ترکیبات فنلی مهار کننده و فلاونوئیدها در محل آلـودگی و در سـایر بخش­های گیاه می­شود. تولید و انتقال این ترکیبات به مقدار زیادی بوسیله تغذیه عمومی گیاه کنترل می­شود. بنـابراین پتاسـیم نقش حیاتی برای گیاهان دارد و کمبود آن مقدار ترکیبات ضد قارچی طبیعی گیاهان را در محل آلودگی کم خواهد کرد.. پتاسیم نقش اساسی در ایجاد کوتیکول ضخیم به عنوان سد فیزیکی برای نفوذ آلودگی و حشرات مکنده دارد

نقش فسفیت پتاسیم در بهبود کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی:

با معرفی ترکیبات متنوع فسفیت پتاسیم در اواسط دهه 1990 میلادی محققین پی بردند که این ترکیبات موجب پیدایش تاثیرات چشمگیر کمی و کیفی در محصولات کشاورزی می شوند که مهمترین آنها عبارتند از

افزایش تعداد گل و تعداد میوه(فروت ست)

افزایش تعداد برگ و میزان فتوسنتز گیاه (افزایش سطح فعالیت فتوسیستم 2 فرایندفتوسنتز گیاهی)

افزایش وزن و گسترش ریشه

افزایش وزن و اندازه میوه

زودرسی محصول

بهبود و افزایش قابلیت انبارداری محصول

نقش فسفیت پتاسیم در کنترل عوامل بیماریزای گیاهی

فسفیت پتاسیم، ترکیبی سیستمیک آلی علیه عوامل بیماریزای قارچی و باکتریایی خاکزاد و هوازاد بوده که به صورت دو طرف   Symplastic ambiomobility از بالا به پا یین و از پایین به بالا حرکت کرده و دارای خاصیت پیشگیری، ایمن سازی و مداوا کنندگی می باشد.

شیوه مقابله فسفیت پتاسیم با عوامل بیماریزا

شیوه عمل فسفیت در کنترل بیماری­های گیاهی، نخست مرتبط با تاثیر مستقیم بر روی عامل بیماریزا می­باشد. نتیجه تحقیقات در زمینه کنترل قارچ فایتوفتراPhytophthora sp  بیانگر آن است که ترکیبات حاوی فسفیت موجب اختلال در متابولیسم های فسفر و تجمع پلی فسفات  Polyphosphate :Poly-P و پیرو فسفات  Pyrophosphate : PPi  درون عامل بیماریزا میگردند که مهمترین عامل موثر در برهم ریختن واکنش های آنابولیستی پیروفسفوریلاز Pyrophosphorylase  و تجمع پیرو فسفات می باشد.

از سوی دیگر تجمع فسفیت مانع از فعالیت چندین آنزیم در مسیر فرایند تولید گلیکوتیکپنتوز فسفات  Glycotic Pentose – Phosphate  و اکسیداتیو پنتوز فسفات Pentose – Phosphate  Oxidative در قارچ فایتوفترا می­شود. فسفیت مشابه انگیزنده های ( Elicitors) بیمارگر اجزای دیواره سلولی قارچی، از طریق مسیر شیکمیک اسید  Shikmic acid  گیاه را تحریک به تولید مواد دفاعی فیتو الکسین  Phytoalexinبر علیه عوامل بیماریزای گیاهی می­کند. این فیتوالکسین­ها ترکیبات ضد میکروبی با وزن ملکولی پایین هستند که به مقدار قابل توجه و تنها پس از تحریکات ناشی از عوامل بیماری­زا و زخم­های ناشی از عوامل فیزیکی و شیمیایی توسط سلولهای سالم مجاور سلولهای مرده و آسیب دیده پدید می­آیند. مقاومت زمانی علیه عامل بیماریزا پدید می­آید که غلظت فیتو آلکسین به اندازه­ای برسد که از رشد و توسعه بیمارگر ممانعت کند.

در مجموع فیتوالکسین­ها با ایجاد تغییرات در ساختمان دیواره سلولی میزبان، محدود نمودن دسترسی به کوآنزیم­های ضروری و ایجاد تغییراتی در سرعت یا جهت متابولیسم میزبان به نحوی که گیاه در موقعیت بهتری از دفاع خود در برابر بیمارگر قرار گیرد، موجب افزایش مقاومت میزبان در برابر بیمارگر و در نهایت تقلیل میزان آلودگی می­شوند.

در راستای تولید فیتوالکسین­ها ، گیاه میزبان با تولید و انتشار اسید سالیسیلیک، موجب القاء بیان ژن و کد کردن پروتئین­های مرتبط با بیماری  PRs  در درون سلولهای گیاهی می­شود که در طی آن مقاومت اکتسابی فراگیر  SARپدید می­آید و بیماری در سرتاسر اندام گیاهی کنترل و محدود می­گردد.

فسفیت پتاسیم به طور گسترده ای در مدیریت بیماری های قارچی در مزرعه و باغ مورد استفاده قرار می­گیرد. فسفیت یک خود ایمنی برای گیاه ایجاد می­کند که گیاه را قادر می سازد با پاتوژن های مولد بیماری مبارزه کند. این ماده دارای اثرات سیستمیک به ویژه در مبارزه با سفیدک درونی است. از طرفی این ماده به افزایش جذب فسفر در گیاه کمک می کند.  کپک دودی ناشی از plasmopora viticola مخرب ترین نوع باکتری در باغات انگور در هند می باشد. این فرم از فسفیت بسیار بهتر از فرم های سنتی فسفات عمل می کند. سازگاری فسفیت پتاسیم با قارچ کش های تماسی و بسیاری از متابولیت های ثانویه دیگر، یک مبحث تازه و نوآور خواهد بود.